Ekziston një ndryshim shumë i madh midis panikut dhe vetëdijes. Me vetëdijen vjen përgjegjësia, një respekt për shkallën e problemit dhe një vetëdije e qetë për atë që duhet të bëhet.

Dikush mund të jetë i vetëdijshëm për koronavirusin, i vetëdijshëm për atë që duhet të bëhet për të minimizuar përhapjen e tij – dhe ne duhet t’i bëjmë ato gjëra. Por ajo nuk duhet ta përkeqësojë situatën me imagjinatën negative që është frika. Sepse, si zjarri, imagjinata mund të krijojë ose mund të shkatërrojë. Mund të na bëjë të veprojmë nga vetja jonë më e keqe. Kjo është ajo që bën paniku. Paniku është frika që ka marrë steroide. Me panik, mendja e shëndoshë humbet. Që kur virusi hyri në kulturën tonë mendore, ai është bërë i kudondodhur. Ne kemi qenë të ngulitur në botën e tij, në fuqinë e tij të frikshme.

Shumë miq me të cilët kam folur në telefon thanë se vetëm nga leximi i shumtë për të, kishte raste natën kur ndienin dhimbje në kraharor ose një paaftësi për të marrë frymë. Disa momente më vonë ata u ndien më mirë. Pas një kontrolli, nuk gjetën asgjë që nuk shkonte me ta. Thjesht kishin imagjinuar intensivisht simptomat për të cilat kishin lexuar dhe filluan t’i provojnë ato në trupat e tyre. Mua më erdhi në mendje që mund të ketë një dimension të pandemisë që mund të quhet infeksion mendor.

A është e mundur të fiksohesh pas diçkaje, derisa të bëhesh i sëmurë prej saj? Njerëzit kanë bërë veten e sëmurë me mendjet e tyre. Nëse kjo mund të ndodhë me një fiksim individual, çfarë ndodh kur një kulturë e tërë obsesionohet për diçka aq të fuqishme për imagjinatën si pandemia e tanishme?

Ndoshta është koha për të zhvilluar një infeksion tjetër mendor, për të kundërshtuar këtë forcë vdekjeprurëse. Ndoshta është koha për të zhvilluar një infeksion të guximit, shëndetit të mirë dhe solidaritetit. Nuk është thënë mjaftueshëm për rolin e gjendjes sonë mendore në luftimin e virusit. Frika sjell më të keqen tek ne, na bën blerësit e panikut. Por bujaria e shpirtit na bën të mendojmë për mbijetesën tonë të përbashkët. Kjo zgjon tek ne mënyrat krijuese për të përballuar streset që vijnë nga masat e nevojshme për të përmirësuar përmbajtjen e virusit. Asnjëherë nuk jemi më të shkathët se kur veprojmë nga guximi.

Jo vetëm që do t’i mbijetojmë kësaj pandemie, por do të gjykohemi nga mënyra se si e mbijetuam, nga ajo që bëhemi më pas. Ne ose do të transformohemi nga ato që bëmë, ose do të dalim të dëmtuar nga mënyra se si nuk arritëm të përmbushim potencialin tonë për mirësi. Ne jemi duke ndërtuar veten gjatë gjithë kohës, por kurrë aq shumë sesa kur përballi me një krizë ekzistenciale.

Ne jemi në një nga ato momente të historisë kur na jepet një krizë e paparë në mënyrë që t’i dhurojmë vetes një përgjigje të jashtëzakonshme që mund të ndryshojë fatin tonë si një specie përgjithmonë. Jemi në një boshllëk. Duke pasur parasysh mënyrën se si kemi menaxhuar jetën në këtë planet gjatë 150 viteve të fundit, një lloj katastrofe ishte e pashmangshme. Ne kemi mbingarkuar bankën e së ardhmes sonë. Ne kemi shteruar mirëqenien e planetit. Ka nga ata që flasin për pandeminë e tanishme si natyra që shtyp butonin e rivendosjes, natyra duke folur përsëri te njerëzimi për mënyrat e paimagjinueshme, me të cilat ne kemi abuzuar dhe varfëruar atë. Ata e shohin atë si përgjigje të natyrës ndaj arrogancës sonë.

Prandaj është një moment i rëndësishëm për ne që të rishqyrtojmë ndërgjegjen si specie. Një moment për të marrë aksione. Pyetjet e ngritura nga pandemia duhet të përhapen në të gjitha çështjet e tjera, përmes të cilave mund të shfaqen fatkeqësitë e ardhshme, çështje të ndryshimit të klimës, mbikëqyrjes, të drejtave civile, kujdesit shëndetësor universal, drejtësisë dhe varfërisë. Njerëzimi transformohet nga ata që marrin nga tragjedia mësimet më të larta.

Një pandemi e egoizmit ka gërryer disa nga gjërat më të mira që ka mësuar bota nga dy luftërat botërore. Gradualisht, po harrojmë vlerën e bashkëpunimit ndërkombëtar. Vlerat e tregut kanë marrë përsipër vlerat e solidaritetit njerëzor. Dhe madje edhe e jetës njerëzore.

Kjo është një mënyrë tjetër për të thënë se ne kemi humbur rrugën tonë. Ne jemi thellë në një shkretëtirë të re. Arritëm këtu, sepse vetëm një lloj zëri është dëgjuar fuqishëm, zëri i suksesit financiar. Zëra të tjerë, po aq të vlefshëm, nuk janë dëgjuar sa duhet. Cilët zëra janë këta? Ata janë zërat që flasin për natyrën, për të varfrit, për drejtësinë: zëra që tallen me lehtësi.

Ne kemi hyrë në epokën e katastrofave. Ato do të jenë efektive universal, sepse problemet e botës tani janë universale. Katastrofa e klimës nuk do të zgjedhë një vend mbi një tjetër.

Aq shumë hidhërim na ka ndarë së fundmi. Doktrinat e ndarjes nuk kanë ku të na çojnë. Nuk ka më asnjë fat të vërtetë për ëndrrat me mendje të vogël. Shkalla e sfidave tona duhet të ndryshojë shkallën e përgjigjes sonë vizionare.

Paniku, i nxitur nga frika, duhet të zëvendësohet me një pasion për një jetë më të mirë për planetin dhe njerëzit e tij. Ne nuk do të fitojmë qetësinë që na duhet për t’u marrë me këtë pandemi, përmes një frike vdekjeje. Ajo që na duhet është një respekt për vdekjen dhe një uri e re për jetën. Ne mund të fillojmë tani për të krijuar kapitullin më të mirë në tregimin njerëzor. Mund të thuhet për ne, në të ardhmen, që u përballëm me një katastrofë virale, bëmë diçka të mahnitshme. Imagjinoni nëse liderët e botës zgjodhën në këtë moment të zbatojnë politika që mund të sjellin ndryshimin e klimës, të sjellin shëndet dhe arsim për të gjithë njerëzit e saj dhe të shkatërrojnë virusin e varfërisë që ka përhapur mjerimin e pashprehur.

Kjo mund të tingëllojë fantastike. Por historia është bërë gjithmonë nga ata që na udhëzuan me vizion në momentet e krizës sonë më të madhe. Të gjitha mitet tona tregojnë në dy drejtime. Ne ose shkojmë lart, drejt kuptimit të vërtetë të civilizimit, ose shkojmë drejt një apokalipsi.

Kohët tragjike kërkojnë cilësi të jashtëzakonshme. Ne jemi bërë për realitete heroike. Ne kemi ditur gjithmonë se çfarë të bëjmë. Paraardhësit tanë koduan zgjedhjet tona për ne në përralla dhe legjenda. Por ne u bëmë të shurdhët nga ajo që duhej të dëgjonim më shumë.

Tragjedia e vërtetë do të ishte nëse e kalojmë këtë pandemi, pa ndryshuar për mirë. Do të ishte sikur të gjitha ato vdekje, të gjitha ato vuajtje, të gjitha vdekjet që do të vinin, të gjitha vuajtjet që do të vinin, nuk do të thoshin asgjë.