Vendet po paraqesin plane për të ulur emetimet e gazrave në samitin e ndryshimeve klimatike COP26 në Glasgow të Skocisë.

Ata shpresojnë të arrijnë objektivin global të “zero emetime” deri në vitin 2050, për të ndihmuar ngadalësimin e ngrohjes globale, raporton bbc.

Çfarë do të thotë ‘neto zero’?

Neto zero do të thotë të mos shtosh sasinë e gazrave në atmosferë.

Arritja e këtij niveli nënkupton reduktimin e emetimeve sa më shumë që të jetë e mundur dhe balancimin e atyre që mbeten duke hequr një sasi ekuivalente, transmeton Telegrafi.

Gazrat si dioksidi i karbonit (CO2) çlirohen kur djegim naftë, gaz dhe qymyr për shtëpitë, fabrikat dhe transportin tonë. Kjo shkakton ngrohjen globale duke bllokuar energjinë e diellit.

Sipas Marrëveshjes së Parisit të vitit 2015, 197 vende ranë dakord të përpiqeshin të mbanin rritjet e temperaturës “shumë nën” 1.5 C për të shmangur ndikimet më të këqija të ndryshimeve klimatike.

Ekspertët thonë se për të arritur këtë neto zero duhet të arrihet deri në vitin 2050. Gjatë COP26, kombet po përcaktojnë hapat që po ndërmarrin.

Çfarë është rënë dakord në COP26?

Më shumë se 100 liderë botërorë premtuan të trajtojnë shpyllëzimin, i cili kontribuon në ndryshimin e klimës, sepse pemët mund të thithin sasi të mëdha të CO2.

Brazili – ku shtrirjet e pyjeve tropikale të Amazonës janë prerë – është ndër nënshkruesit, së bashku me Mbretërinë e Bashkuar, SHBA, Kanadanë, Kinën, Indonezinë dhe Republikën Demokratike të Kongos.

Dhjetëra vende janë zotuar gjithashtu të reduktojnë emetimet e metanit me të paktën 30 për qind deri në vitin 2030. Metani është përgjegjës për një të tretën e ngrohjes aktuale globale të shkaktuar nga aktivitetet njerëzore. Megjithatë, Kina, Rusia dhe India nuk janë regjistruar.

Kancelari Rushi Sunak po parashtron gjithashtu propozime për ta bërë Britaninë “qendrën e parë financiare neto zero”.

Deri në vitin 2023, shumica e firmave të mëdha dhe institucioneve financiare në Mbretërinë e Bashkuar do të duhet të përcaktojnë plane të detajuara për të kaluar në një të ardhme me karbon të ulët.

Megjithatë, angazhimet nuk do të jenë të detyrueshme dhe grupet e gjelbra thonë se propozimet nuk shkojnë aq larg sa duhet.

Çfarë veprimi tjetër neto zero kanë premtuar vendet e tjera?

Megjithëse 132 vende janë zotuar publikisht të arrijnë emetimet neto zero para vitit 2050, Kina – aktualisht prodhuesi më i madh i CO2 në botë – thotë se po synon “neutralizimin e karbonit” deri në vitin 2060. Ajo nuk ka përcaktuar saktësisht se çfarë do të thotë kjo dhe si do të arrijë atje.

Rusia është zotuar gjithashtu të arrijë zero emetime deri në vitin 2060. Vendi është një nga prodhuesit kryesorë të naftës në botë dhe emetuesi i katërt më i madh i gazit. Draft zotimi ende nuk është ratifikuar ligjërisht.

Deri kohët e fundit, presidenti rus, Vladimir Putin hodhi poshtë rreziqet që vijnë nga rritja e temperaturave dhe Presidenti i SHBA-së, Joe Biden kritikoi liderët rusë dhe kinezë për mospjesëmarrjen në samitin COP26.

India – emetuesi i katërt më i madh në botë i CO2 pas Kinës, SHBA-së dhe BE-së – ka premtuar të ulë emetimet në zero deri në vitin 2070.

Disa nga vendet më të populluara në botë – përfshirë Indonezinë – nuk kanë dhënë asnjë angazhim neto zero.

Duke paraqitur strategjinë zero neto në Dhomën e Komunave në prag të COP26, ministri britanik i Energjisë, Greg Hands u zotua me “620 milionë funte grante për automjetet elektrike dhe pikat e karikimit, plus 350 milionë funte për të ndihmuar kalimin nga benzina. Grantet deri në pesëmijë funte për banorët e shtëpive për të instaluar pompa nxehtësie me karbon të ulët. 120 milionë funte për të zhvilluar reaktorë të vegjël bërthamorë (asnjë njoftim për miratimin e stacionit të energjisë bërthamore Sizewell C në Suffolk). 625 milionë funte për mbjelljen e pemëve dhe ‘restaurimin e shtresës organike sipërfaqësore të një toke që përbëhet nga lëndë organike, pjesërisht e dekompozuar’, si dhe më shumë para për qendrat e kapjes dhe ruajtjes së karbonit”.

Qeveria kishte njoftuar tashmë një ndalim të veturave të reja me benzinë dhe naftë nga viti 2030 dhe se e gjithë energjia elektrike e Mbretërisë së Bashkuar do të vijë nga burime të rinovueshme deri në vitin 2035.

Si mund të hiqet karboni nga atmosfera?

Përveç trajtimit të shpyllëzimit, pothuajse çdo vend po mbjell pemë si një mënyrë e lirë për të thithur karbonin, megjithëse ekspertët vënë në dyshim nëse ka hapësirë të mjaftueshme për pemët e nevojshme.

Është sugjeruar gjithashtu teknologji që përfshin kapjen dhe ruajtjen e karbonit, transmeton Telegrafi.

Kjo përfshin përdorimin e makinerive “për të hequr karbonin nga ajri, më pas ngurtësimin e tij dhe varrosjen nën tokë”.

Megjithatë, teknologjia është ende në zhvillim, shumë e shtrenjtë dhe ende e paprovuar.

Cilat janë problemet me objektivin neto zero?

Ka polemika rreth asaj se si disa vende mund të përpiqen të arrijnë zero emetime.

Për shembull, Vendi A mund të regjistrojë emetime më të ulëta nëse mbyll industritë me intensitet energjie si prodhimi i çelikut.

Por nëse vendi A më pas importon çelik nga vendi B, ai në mënyrë efektive i dorëzon emetimet e tij të karbonit në vendin B në vend që të zvogëlojë totalin e gazrave.

Ka skema që u mundësojnë vendeve të pasura të kompensojnë emetimet e tyre duke paguar vendet më të varfra për të kaluar në karburante më të pastra.

Megjithatë, këto shihen nga disa si një mënyrë për të shmangur marrjen e më shumë veprimeve brenda vendit.

Dhe është e vështirë të thuhet se iniciativat e financuara për të kompensuar emetimet diku tjetër nuk do të kishin ndodhur gjithsesi.