Tetë ish-drejtues dhe ish-pjesëtarë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, ndërrimi i moteve i gjen në paraburgim në Hagë. Për 7 nga ta, ky do të jetë Viti i Ri i dytë në Scheveningnen, si të akuzuar të Dhomave të Specializuara.

Bëhet fjalë për ish-drejtorin politik të UÇK-së dhe ish-presidentin e vendit, Hashim Thaçi, ish-anëtarët e Shtabit të Përgjithshëm, Jakup Krasniqin, Kadri Veselin e Rexhep Selimin, ish-eprorin zonal në Gollak, Salih Mustafën, si edhe drejtuesit e veteraneve, Hysni Gucati e Nasim Haradinaj. Ish-luftëtari Pjetër Shala u arrestua gjatë vitit 2021.

Mbi ta, në katër procese, rëndojnë akuza për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit, si edhe për pengim të punës së Gjykatës Speciale.

Zëdhënësi i Dhomave të Specializuara të Kosovës, Michael Doyle, në një intervistë për Klankosova.tv ka përmbledhur të gjitha zhvillimet përgjatë vitit 2021, ndërsa ka dhënë detaje edhe për procedurat e lirimit me kusht dhe shënimit të festave në qendrën e paraburgimit.

Si ka shkuar ky vit sa iu përket të gjitha proceseve gjyqësore që kanë nisur për ish-krerët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës?

Michael Doyle: Në vitin 2021, në Dhomat e Specializuara të Kosovës janë zhvilluar procedura për katër raste ku janë përfshirë tetë persona të akuzuar. Të gjitha procedurat kanë ecur në mënyrë efikase, në përputhje me kornizën ligjore të Dhomave të Specializuara të Kosovës.

Gjykimet filluan në dy nga këto lëndë, në rastin e Prokurorit Special kundër Salih Mustafës dhe në rastin e Prokurorit të Specializuar kundër Hysni Gucatit dhe Nasim Haradinajt.

Në gjykimin Gucati dhe Haradinaj, Prokuroria e Specializuar përfundoi paraqitjen e lëndës së saj në nëntor dhe Mbrojtja e Gucatit është afër përfundimit të çështjes. Mbrojtja Haradinaj do të nisë prezantimin e dëshmive të saj në vitin e ri.

Procedurat paraprake në Prokurorin Special kundër Hashim Thaçit, Kadri Veselit, Rexhep Selimit dhe Jakup Krasniqit janë duke vazhduar. Gjyqtari i procedurës paraprake ka lëshuar një gamë të gjerë vendimesh dhe urdhrash gjatë vitit 2021 në këtë rast duke filluar nga çështjet që kanë të bëjnë me zbulimin dhe pjesëmarrjen e viktimave deri te paraburgimi i të akuzuarve, themelimi dhe juridiksioni i KSC-së si dhe defektet në formën e aktakuzës.

Në rastin e katërt të Prokurorit Special kundër Pjetër Shalës, i cili u arrestua në mars në Belgjikë dhe u transferua në Dhomat e Specializuara të Kosovës muajin pasardhës, procedurat paraprake janë duke ecur në mënyrë efikase. Gjykatësi i procedurës paraprake ka nxjerrë një sërë vendimesh, duke përfshirë në lidhje me paraburgimin e z. Shala, pjesëmarrjen e viktimave dhe juridiksionin e Dhomave të Specializuara të Kosovës.

Një numër i kolegjeve të ankesave janë caktuar gjatë gjithë vitit për të adresuar ankesat e ngritura nga shtatë persona të akuzuar kundër vendimeve të nxjerra në tre nga katër rastet. Ankesat kanë të bëjnë me mbajtjen e vazhdueshme të paraburgimit të një numri të akuzuarve, detyrimet për zbulim, pjesëmarrjen e viktimave dhe sfidat ndaj formës së aktakuzës, si dhe juridiksionit të Dhomave të Specializuara.

Personat të cilët janë dëmtuar nga një krim i përfshirë në aktakuzën e konfirmuar para Dhomave të Specializuara të Kosovës mund të aplikojnë për të marrë pjesë si viktima në procedurë.

Në procedurën e Salih Mustafës deri më tani janë pranuar nëntë viktima, në rastin kundër Hashim Thaçit dhe të bashkakuzuarve janë pranuar 20 viktima dhe në procedurën kundër Pjetër Shalës është pranuar një viktimë.

Është e rëndësishme të theksohet se në të gjitha rastet, procesi për aplikimin e viktimave për të marrë pjesë në procedim është ende i hapur.

Në cilin proces ka pasur më shumë vështirësi, dhe cilat janë ato që janë hasur më së  shumti?

Michael Doyle: Procedurat në të katër rastet janë aktualisht në vazhdim dhe për këtë arsye nuk mund të komentojmë.

Si ka shkuar procesi i dëshmisë së dëshmitarëve të mbrojtur dhe sa persona kanë dëshmuar deri tani?

Michael Doyle: Në rastin e Salih Mustafës, dhjetë dëshmitarë të thirrur nga Prokuroria kanë dëshmuar që nga 20 shtatori 2021. Të gjithë kanë dëshmuar me masa mbrojtëse, duke përfshirë përdorimin e pseudonimit dhe deformimin e zërit dhe fytyrës gjatë dëshmisë. Prokuroria në vitin e ri pritet të thërrasë edhe dëshmitarë të tjerë për këtë rast.

Në rastin e Hysni Gucatit dhe Nasim Haradinajt deri më tani kanë dëshmuar 11 dëshmitarë dhe të gjitha dëshmitë kanë qenë pa masa mbrojtëse. SPO thirri katër dëshmitarë në prezantimin e rastit të saj, i cili përfshinte tre anëtarë të stafit të SPO-së dhe një gazetar kosovar. Mbrojtja e z. Gucati kishte 6 dëshmitarë, duke përfshirë z. Gucati, anëtarë të shoqatës së veteranëve të luftës së UÇK-së dhe një gazetar kosovar. Mbrojtja për z. Haradinaj në vitin e ri pritet të thërrasë dëshmitarët.

A kanë ofruar institucionet kosovare mbrojtje për të akuzuarit që të lirohen me kusht?

Michael Doyle: Në rastin e Hashim Thaçit, Kadri Veselit, Rexhep Selimit dhe Jakup Krasniqit, gjyqtari i procedurës paraprake kërkoi informacion nga Policia e Kosovës lidhur me mundësinë e zbatimit të kushteve të lirimit të përkohshëm.

Përgjigja e policisë së Kosovës përmendet në të dhënat publike të KSK-së, për shembull në “Versionin e redaktuar publik të përgjigjes së konsoliduar të Prokurorisë ndaj Parashtresave të Mbrojtjes të Tetorit 2021 për Rishikimin e Paraburgimit” [link: https://repository.scp-ks .org/details.php?doc_id=091ec6e980a5472f&doc_type=stl_filing&lang=eng ].

Megjithatë, nuk mund të komentojmë më tej për këtë çështje, pasi asnjë version i përgjigjes së Policisë së Kosovës nuk është bërë publik për momentin. Nëse dhe kur ndonjë informacion i mëtejshëm për këtë çështje është i disponueshëm dhe publik, ai do të publikohet në faqen e internetit të KSC-së pasi të gjitha dosjet publike janë të disponueshme në faqen e internetit të KSC-së.

Në rastin e Hysni Gucatit dhe Nasim Haradinajt, Trupi Gjykues gjithashtu urdhëroi policinë e Kosovës që të ofrojë informacione lidhur me zbatueshmërinë e lirimit me kusht dhe Trupi Gjykues mori informacionin e kërkuar nga Policia e Kosovës më 25 nëntor. Trupi gjykues urdhëroi Prokurorinë e Specializuar dhe Mbrojtjen që të dorëzojnë çdo vërejtje mbi Raportin e Policisë së Kosovës, ndër çështjet tjera që kanë të bëjnë me shqyrtimin e ardhshëm të paraburgimit, përkatësisht deri më 10 dhjetor dhe 16 dhjetor.

Pse të akuzuarve iu është refuzuar lirimi me kusht dhe a pritet që ndonjëri prej tyre ta fitojë këtë të drejtë gjatë vitit 2022?

Michael Doyle: Ligji parasheh që çdo dy muaj gjyqtari i procedurës paraprake ose kolegji i gjyqtarëve të përfshirë në këtë rast shqyrtojnë nëse ekzistojnë ende arsyet për paraburgimin e një personi të akuzuar dhe nxjerr aktvendim me të cilin zgjatet ose ndërpritet paraburgimi.

Arsyet specifike pse gjyqtari i procedurës paraprake ose trupi gjykues refuzojnë një kërkesë për lirim të përkohshëm shpjegohen në vendimet përkatëse dhe vendimet publike për paraburgimin mund t’i gjeni në bazën e të dhënave të dosjeve publike të gjykatave të DSK-së.

Paneli do të zbatojë standardin ligjor të përcaktuar në Ligjin për Dhomat e Specializuara dhe Zyrën e Prokurorit të Specializuar, i cili parasheh që një individ mund të ndalohet vetëm kur ekziston dyshimi i bazuar se ai ose ajo ka kryer një krim brenda juridiksionit të Dhomave të Specializuara. . Përveç kësaj, duhet të ketë arsye të artikulueshme për të besuar se ekziston rreziku i arratisjes, se personi do të pengojë mbarëvajtjen e procedurës penale, ose rreziku që ai të përsërisë veprën penale, të përfundojë tentativën e krimit ose të kryejë një krim tjetër.

Ne nuk mund të spekulojmë për vendimet e ardhshme në lidhje me paraburgimin, pasi ato do të jenë në dorë të Panelit kompetent në secilin rast individual, bazuar në parashtresat e palëve dhe informacionin në fjalë.

Sa shpesh u janë lejuar vizitat dhe kush ka pasur mundësi t’i vizitojë të akuzuarit?

Michael Doyle: Të gjithë të arrestuarve pajisen me mjete të arsyeshme për të mbajtur marrëdhënie personale. Përveç telefonatave dhe korrespondencës me shkrim, ata mund të kenë vizita me të afërm të afërt, anëtarë të tjerë të familjes dhe persona me të cilët kanë një marrëdhënie personale që më parë. Kujdes i veçantë tregohet për lehtësimin e vizitave familjare duke përdorur procedura të thjeshtuara vizitash. Sekretari ka autorizuar video-vizita me të afërmit e afërt për t’u siguruar të paraburgosurve një mjet shtesë për mbajtjen e marrëdhënieve familjare.

Të paraburgosurve u lejohen 10 ditë vizita në çdo periudhë 30-ditore dhe vizitat në përgjithësi mund të zgjasin gjithë ditën, brenda orëve të vizitës.

Deri më tani janë bërë mbi 200 vizita të të paraburgosurve për të afërm dhe vizitorë të tjerë personalë.

Më shumë informacion mund të gjeni në “Udhëzimet praktike mbi vizitat dhe komunikimet” (https://www.scp-ks.org/sites/default/files/public/content/documents/ksc-bd-09-rev1-sqi- visitsandcomms-public_0.pdf).

Si ka qenë menaxhimi i situatës me COVID-19 me të paraburgosurit dhe sa prej tyre janë infektuar me virus?

Michael Doyle: Në muajin nëntor, kishte raste pozitive të COVID-19 në ambientet e paraburgimit dhe vizitat personale në atë kohë u kufizuan për një kohë të shkurtër. Çdo person që rezulton pozitiv merr shërbime të plota mjekësore, duke përfshirë një oficer mjekësor që monitoron nga afër situatën dhe i sheh të paktën dy herë në ditë.

Si do të shënohet nata e Vitit të Ri për të paraburgosurit dhe çfarë mundësie për kontakt me familjarët do të kenë atë natë?

Michael Doyle: Të paraburgosurve u ofrohet mundësia të kalojnë kohë së bashku dhe të festojnë festa dhe raste të veçanta në përputhje me rregullat dhe rregulloret e institucionit të paraburgimit.

Në festat e Vitit të Ri, të paraburgosurit mund të bëjnë telefonata dhe të bëjnë video-vizita me të afërmit e tyre.