Fakti se Xhaver Deva pas Luftës së Dytë Botërore ka jetuar në SHBA, dhe ka qenë i angazhuar nga qeveria e saj, mbyll çdo debat për rolin e tij negativ.

Ajo çfarë ka ndodhur në periudhën komuniste nē anatemimin e figurave patriotike, ka qenë ndikimi sllavist i veshur me ngjyrim ideologjik.

Në kontekstin rajonal, shqiptarēt rrezikun e kanē pasur nga agresioni sllav. Përderisa, patriotët shqiptarë, siç u vërtetua me kohë, frikën ia kanë patur lëvizjes komuniste, e cila në thelbin e saj ishte antinjerëzore ndërsa në kuptimin politik u dëshmua si antishqiptare.