Rregullat e ndihmës shtetërore në vend sigurojnë që masat shtetërore të ndihmës për ekonominë e dëmtuar nga COVID-19 të jenë efektive, por gjithashtu të ndihmojnë ndërmarrjet / kompanitë të kthehen aty ku ishin.

Kontrolli i ndihmës shtetërore, nga ana e Komisionit për Ndihmë Shtetërore (tutje KNSH), siguron që tregu i brendshëm nuk fragmentohet dhe si rezultat vazhdon të ruhet parimi i mundësive të barabarta për të gjithë akterët pjesëmarrës në treg, duke shmangur garën e dëmshme me subvencione në dëm të kohezionit brenda dhe jashtë.  

Në vazhdimësi të njoftimit të I-rë që KNSH ka lëshuar më 30 mars 2020, për dhënësit e ndihmës shtetërore në Republikën e Kosovës (Qeverinë, Komunat, Agjencionet etj), duke marrë për bazë dy njoftimet[1] e lëshuara nga Komisioni Evropian në Bruksel (për shtetet anëtare) në po të njëjtën temë, tash kur po ndodhë dizajnimi dhe më pas dhënia e masave të ndihmës shtetërore, për rimëkëmbjen e ekonomisë, KNSH vë në dispozicion njoftimin si mëposhtë ku përfshihet korniza ligjore dhe instrumentet në dispozicion, për dhënësit e ndihmës, përfituesit dhe akterët e tjerë me qëllim të lehtësimit të krizës aktuale:

Masat që janë në dispozicion për të ndihmuar ekonominë:

1. Masat e ndihmës që nuk konsiderohen ndihma shtetërore në kuptimin e Ligjit 05/L-100 (neni 3 (1.1)) siç janë ndihma për individët, skemat sociale, shpenzimet e rritura në shëndetësi, dhe “ndihma horizontale” për të gjithë personat juridik pa përjashtim (p.sh. subvencione pagash, lehtësim për taksat dhe kontribute). Këto janë masa që deri tash janë zbatuar në kuadër të pakos emergjente të publikuar përmes vendimit të Qeverisë së Republikës së Kosovës Nr. 01/19 më datë 30.03.2020, i plotësuar/ndryshuar më 17.04.2020 me vendimin Nr. 06/25;   

•  Ndihma De Minimis, deri në 200.000 Euro për kompani, për 3 vite fiskale. Është ndihmë që nuk kërkon autorizim paraprak të KNSH, me kusht që të ipet (nga dhënësi) sipas kritereve të përcaktuara me rregulloren De Minimis:  https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx?ActID=27067.) dhe për të njëjtën të informohet Departamenti i Ndihmës Shtetërore në Ministrinë e Financave dhe Transfereve për ta futur në regjistrin e ndihmës De Minimis të Republikës së Kosovës;

•  Pasi që COVID-19 është edhe dukuri e jashtëzakonshme, edhe shqetësim serioz në ekonomi, masat e ndihmës shtetërore në përputhje me nenin 5 (1.2)  të Ligjit të Ndihmës Shtetërore 05/L-100 (ekuivalenti i nenit 107 (2)(b) dhe (3)(b) TFBE), mund të kenë dy objektiva dhe të jenë në dispozicion
• masat që synojnë kompensimin e dëmit të shkaktuar nga fatkeqësitë natyrore ose situata të tjera të jashtëzakonshme, (ku bën pjesë edhe pandemia) përfshirë ndihmën për sektorët e prekur posaçërisht siç janë transporti, gastronomia/hoteleria, ose sektorë të tjerë, për aq sa përfaqësojnë ndihmë në pajtueshmëri me kriteret dhe autorizohen paraprakisht nga KNSH. Intensiteti i këtij lloji të ndihmës shtetërore mund të jetë deri në 100% të kostove të justifikuara, duke siguruar që edhe në rastet kur ka tejkompensim, të vendoset një mekanizëm i kthimit.
• masat që synojnë sanimin e gjendjes nga një shqetësim serioz në ekonomi për aq sa ipen në pajtueshmëri me kriteret dhe autorizohen paraprakisht nga KNSH. Këto përbëjnë një numër masash që adresojnë problemet e likuiditetit të ndërmarrjeve/kompanive dhe përmes tyre sigurohet që vitaliteti I po të njëjtave të mos kërcënohet si pasojë e COVID-19. Këto masa janë pjesë e Kornizës së Përkohshme për rregullat e ndihmës shtetërore në kontekstin e COVID-19, e nxjerrë nga Komisioni Evropian në raport me shtetet anëtare, e cila është transpozuar dhe e gatshme për aprovim nga Qeveria e Kosovës. Korniza vendos disa limite parimore për të reflektuar natyrën e përkohshme të intervenimit të shtetit dhe mbështetë natyrën nxitëse që këto masa të ndihmës duhet të kenë për ekonominë e vendit.     
• Si shtesë, në dispozicion dhe të mundshme janë edhe masat e ndihmës për shpëtim dhe ristrukturim në kuadër të nenit 6 të ligjit NR. 05/L-100 (ekuivalenti I nenit 107 (3)(c ) të TFBE), në raste të caktuara, duke iu nënshtruar kritereve përkatëse të definuara me udhëzues specific dhe autorizimit paraprak të KNSH. Kjo ndihmë dedikohet për ndërmarrjet që kanë nevojë akute për likuiditet dhe / ose konsiderohen ndërmarrje në vështirësi, për shkak të shpërthimit të COVID-19.

Dhënësit e masave të ndihmës, nga lista e mësipërme, në parim kanë në dispozicion një numër instrumentesh për të zbatuar këto masa siç janë grantet, subvencionet, kredi të favorshme,  masa të lehtësimit të tatimeve, garancione për kredi, kompensimi I humbjeve të hyrave, kompensimi i dëmit për organizime të planifikuara etj. Ndërsa përfituesit mund të jenë duke filluar nga ndërmarrjet eksportuese, NVM, transporti, turizmi hoteleria etj për aq sa masat e ndihmës janë të lidhura direkt dhe dëshmojnë lidhshmërinë dhe dëmin e pësuar nga COVID-19, janë të limituara në kohë, nuk tejkompensojnë dhe janë transparente dhe të qasshme për publikun.  

[1] Në nenin 75 paragrafi 2 i MSA-së thuhet se “(A) çdo praktikë … do të vlerësohet në bazë të kritereve që rrjedhin nga zbatimi i rregullave të konkurrencës të zbatueshme në BE, veçanërisht nga nenet … 107 të Traktatit për Funksionimin e Bashkimi Evropian dhe instrumentet interpretuese të miratuara nga institucionet e BE-së. ”