Ditë më parë, filloi emisioni i cili argëton miliona shikues në mbarë botën, duke transmetuar drejtpërdrejt në TV disa banorë të ‘ngujuar’ mbrenda një shtëpie, ku çdo lëvizje apo reagim i tyre monitorohet nga publiku ‘online’. Si rezultat, disa pjesëmarrës me kalimin e kohës krijojnë simpatinë e publikut, disa nuk arrijnë t’i bëjnë përshtypje audiencës, por në fund vetëm një person del fitues. Pak a shumë, kjo është skema e cila njihet edhe si ‘Vëllai i madh’ apo ‘Big Brother’.

Fillimisht e iniciuar nga produksioni hollandez ‘Endemol’ në vitin 1999. Big Brother ka arritur të tërheqë grupmosha të ndryshme, por më të spikaturat kanë qenë moshat e reja 17 deri në 27 vjeç, të cilat shquhen edhe për përdorimin e theksuar të rrjeteve sociale

E gjithë kjo, padyshim, ka sjellë fitime të mahnitshme për organizatorët, duke filluar nga klikimet, të njohura edhe si ‘click bait’ e deri tek marketingu i sponsorizuar, që kryesisht gjeneron nga shikueshmëria. Pra, interesimi i audiencës e bën këtë ‘spektakël’ ende aktual dhe fitimprurës në trend me kohën. Prandaj sot edhe kemi ‘privilegjin’ ta përjetojme ‘live’ këtë perlë televizive, qoftë në Shqipëri, Kosovë apo gjetkë.

Gjithsesi, këtë herë nuk do të thellohem mbi fenomenin ‘Big Brother’, por do të përpiqem të shtjelloj trendet sociale dhe konsumerizmin nga pikëpamja akademike, apo vetë rolin e rrjeteve sociale në krijimin e ‘trendeve’ dhe ndikimin qe ka tek shikuesi, apo konsumatori si një produkt përfundimtar.

Miller (2006) konstaton se “ekspozimi ndaj tendencave sociale në një mënyrë ose në një tjetër, na bën të gjithëve me ose pa dëshirën tonë ‘shënjestër’ nga marketingu me ndikim, ndryshe I njohur si ‘influencer marketing’. Si rrjedhojë, ne përfundojmë duke blerë gjëra që nuk na duhen, me para që nuk i kemi, duke u përpjekur të përshtatemi me ‘trendin’ që na serviret si i tillë, dhe e gjithë kjo realizohet nga ndikimi i promovuar nga ‘ndikuesit e mediave sociale”. 

Në raportin e fundit mbi trendet sociale, Deloitte zbulon se, tendencat e rrjeteve sociale ndikojnë drejtpërdrejt në ndryshimet e konsumatorëve në mbi 70% të rasteve, dhe kjo është një shifër jashtëzakonisht e lartë.  Lidhja e tendencave dhe e konsumatorëve midis zakoneve nëpërmjet një individi ose një grupi të caktuar që synon të promovojë një produkt ose ide është bërë e pashmangshme.

Jo rrallëherë, kjo prirje ndiqet në politikë, e cila promovon një ideologji të caktuar.

Ky fenomen njihet ndryshe në literaturën e ‘Biznesit dhe Marketingut’ si kategoria e ‘viral marketing‘. Aty dallohen 3 faza themelore, që përcillen nga rrjetet sociale tek individët, dhe ato janë;

         1. Rëndësia: Ndikuesi ndan përmbajtjen mbi biznesin apo industrinë e caktuar.

         2. Arritja: Numri i njerëzve që mund të arrihet dhe ndikohet përmes bazës së ndjekësve socialë.

         3. Qasja: Niveli intelektual apo vizual që një ndikues mund të krijojë/ndikojë tek audienca, mbi promovimin e caktuar.

Revista Forbes ka përzgjedhur 10 ndikuesit më të paguar për vitin 2022, ndërsa unë do veçoja 3 prej tyre:

–Cristiano Ronaldo me 500 milionë ndjekës në Instagram, që për një postim paguhet rreth 1.7$ milionë

–Lionel Messi me 400 milionë ndjekës në Instagram, që për një postim paguhet rreth 1.5$ milionë

–Kim Kardashian me 350 milionë ndjekës në Instagram, që për një postim paguhet rreth 1 $ milionë

Ndërsa, kemi edhe anën e kundërt dhe kjo zakonisht ndodh kur keqpërdoret ‘fuqia e rrjeteve sociale’ për çështje selektive, apo private. Theksoj artistin dhe njëri nga top ndikuesit’ në këtë fushë, Kayne West, i cili njihet me pseudonimin YE.

Ye, mbrenda një periudhe të shkurtër kohore ka arritur të humbasë rreth 2 miliardë $, nga qasja anti-semitike dhe fjalori degradues në llogarinë e tij zyrtare në Twitter dhe Instagram, dhe kjo rrjedhimisht ka çuar në humbjen e pothujase të gjitha të ardhurave kontraktuale nga top brendet botërore, të tillë si: Adidas, Gap, Balenciaga.

Edhe ish-presidenti amerikan Donald Trump, të cilit i bllokuan llogarinë e Twitter-it pas disa ‘tweet-eve’ që cënonin sigurinë e përgjithshme të SHBA-së, kur ndodhën trazirat në Capitol Hill, si rrjedhojë z.Trump humbet bazën e ndjekësve të tij. Ndërsa humbja e zgjedhjeve presidenciale bëri që ai të shënojë humbje edhe në ndikimin që kishte nga postimet pasi që llogaria e tij në Twitter ishte pezulluar.

Ndërsa në skenën lokale, përdorimi i rrjeteve sociale disi aplikohet mbi baza ad-hoc, dhe nuk është aspak interakativ ‘takova atë, isha aty, i thashë ashtu’, etj…

Mbase, një rast ku kemi një ndërlidhje të fushatës sociale me projektet personale, mbi vetëdijësimin dhe rëndësinë e shëndetit mendor ishte ai i artistes Dafina Zeqiri, e cila me këngën “Duro”, në të cilën ajo flet për vështirësitë dhe problemet që dikush mund të kalojë me shëndetin mendor, bëri që ajo shumë shpejt të shndërrohej në një trend viral. Fill më pas, hashtagu #duro u shpërnda nga shumë ndjekës të saj, si dhe nga vetë ajo.

Ndërsa, rasti i Khaby Lame, një emigrant nga Senegali dhe punëtor fizik në Itali, i cili humbet punën gjatë pandemisë, dhe fill më pas nga monotonia e izolimeve hap llogarinë në TikTok, ku poston skeqe humori dhe jo vetëm, është një storje e jashtzakonshme suksesi, të cilën e  kemi hasur vetëm në skenarët e filmave ‘ hollywood-ian’. Ndërsa sot është bërë realitet, pëmes rrjeteve sociale.

Konkluzion:

Rrjetet sociale sot kanë një ndikim të madh në shoqëri dhe veçanërisht në grupmoshat e reja, shtrohet pyetja a duhet t’u lihen në dorë vetëm ndikuesve dhe brendeve për promocion. Ndoshta një diskutim mbarëshoqëror mbi këto fenomene dhe ndikimin që ato kanë në shoqëri të bëhet më aktiv, duke përfshirë specialistë të fushës së psikologjisë, shëndetit mendor, dhe zhvillimit emocional.

*Autori është konsulent dhe themelues i platformës thejournalbiz.com