Beograd, 3 qershor – Nacionalizmi dhe rrëfimet që shfaqin epërsinë e një kombi nga kombi tjetër vazhdojnë të mbretërojnë në trevën e Ballkanit. Për pasojë, edhe edicioni i gjashtë i Festivalit “Mirëdita, dobar dan”, është mbajtur në rrethana të jashtëzakonshme, si pasojë e rritjes së tensioneve politike mes Kosovës dhe Serbisë. Kjo është shoqëruar me ashpërsim diskursi dhe shfaqje urrejtjeje.

Aktivitetet, që për temë kanë pasur pasojat që shkaktoi lufta e fundit, janë zhvilluar nën masa të rrepte sigurie nga forcat e policisë së Serbisë. Në dy protesta të dhunshme është tentuar edhe të pengohet festivali. Kohën kur po zhvillohej ngjarja kulturore, kryeministrja e Serbisë, Ana Bërnabiq, i quajti shqiptarët e Kosovës, “njerëz të zbritur nga mali”, deklaratë kjo që nxiti reagime të forta edhe tek Bashkimi Evropian.

Megjithatë, në Beograd u shfaq dokumentari për Ferdonije Qerkezin, e cila ka humbur burrin dhe katër fëmijët në luftën e fundit, Drama “Kreolët e Ballkanit” që flet për vështirësitë dhe linçimet që u bëhen të lindurve me prindër të përzier, si dhe u promovuan libra që tregojnë se si historia është shndërruar në instrument të politikës. Në kryeqytetin serb u këndua edhe shqip.

Stefan Milosavljeviq është student dhe aktivist i organizatës “Woman in Black” në Serbi. Ai ka lindur në Obiliq, por pas luftës së vitit 1999 ka emigruar në Serbi. Ai thotë se urrejtja vazhdon të jetë aq prezent, sa që hapësirë për mirëkuptim nuk gjen as brenda institucioneve. Ajo që tha kryeministrja Bërnabiq, sipas Milosavljeviq, mësohet në librat e historisë, prandaj është pjesë e diskursit publik.

“Shqiptari duhet të vdesë”, “Ne djemtë e nënave serbe do ta mbrojmë Kosovën”,…sipas Milosavljeviq janë disa prej sloganeve me përmbajtje raciste.

Studenti serb ka qenë pjesë e panelit, ku u promovua libri “Historia e Kosovës në tekstet e historisë së Kosovës, Shqipërisë, Serbisë, Malit të Zi dhe Maqedonisë, me autor Shkëlzen Gashi.

“E para, këto tekste të shkollës fillore dhe të mesme nga dy vendet i prezantojnë vetëm krimet e palës tjetër, dhe asnjëra nuk i prezanton krimet e veta. Ato janë të ekzagjeruara dhe përdoret gjuhë shumë e rëndë”, ka theksuar Gashi.

Gashi ka dhënë kritika të forta kundër liderëve aktualë në Kosovë e Serbi, duke theksuar se pa ndërrim të klasave politike nuk mund të ndryshohen as tekstet e historisë.

Ndërkaq Jelena Krstiq nga Komiteti i Helsinkit për të Drejtat e Njeriut në Serbi, thotë se librat e shtetit serb nuk i përfillin shumicën e ngjarjeve që kanë ndodhur më 1998-99.

“Lufta tregohet vetëm nën prizmin e bombardimeve të vitit 1999. Të rinjtë mësojnë se si NATO-ja ka bombarduar Serbinë dhe ka lënë pasoja të mëdha, shkatërrime, viktima. Kur u tërhoq Serbia nga Kosova flitet dhe për serbët e dëbuar prej aty”, ka thënë ajo.

Kosova dhe Serbia kanë shënuar pikën më të ulët të marrëdhënieve derisa kjo shoqërohet kohë pas kohe edhe me tensione dramatike në terren.

Sipas drejtorit të Festivalit “Mirëdita Dobar Dan”, Kushtrim Koliqi, situata politike mes Kosovës dhe Serbisë çdoherë ndikon në rritjen e tensioneve edhe gjatë ngjarjeve të festivalit.

Ai i ka quajtur brengosëse reagimet dhe veprimet kundërshtuese ndaj festivalit në Serbi.

Megjithatë, Koliqi ka thënë se beson që kultura mund të ndikojë pozitivisht në rastet kur dy palët kanë raporte shumë toksike.

Në natën përmbyllëse të festivalit “Mirëdita, dobar dan!” janë ndarë dy çmime. Ai për filmin dokumentar, “Gratë shqiptare janë motrat tona”, prodhuar nga ‘BIRN Kosova’ në bashkëpunim me Shoqatën e Gazetarëve të Vojvodinës, si dhe çmimi për Shtëpinë Botuese “Samizdat B92”.

Ndërkaq grupi muzikor nga Gjakova, “Don’t listen to your neighbors” ka performuar për herë të parë në Beograd një përzierje të këngëve tradicionale shqiptare dhe popullore, të interpretuara në një stil modern me elemente të jazz-it.