Gazeta amerikane “New York Times” ka shkruar për lidhjet e presidentit serb Aleksandar Vuçiq me njerëzit e krimit në Serbi.

Artikulli i gazetës amerikane fillon me përshkrimin e konferencës për media që në vitin 2021 kishte mbajtur Vuçiq e ku kishte shpalosur arrestimin e një bande të krimit në Serbi, e që në fakt doli që kjo bandë kishte lidhje me presidentin Vuçiq dhe djalin e tij Danilo Vucic dhe ishte organizuar pikërisht për nevojat dhe me urdhër të presidentit serb.

Bëhet fjalë për kreun e bandës i cili ishte trafikant kokaine i quajtur Veljko Belivuk, tashmë një figurë e njohur në Beograd. Ai ishte akuzuar më parë për vrasje dhe një sërë krimesh të tjera të rënda, por kurrë nuk kaloi shumë kohë në burg.

Pas arrestimit të kreut të bandës, Belivuk përshkroi disa nga punët e pasme që banda pretendonte se kishte bërë për qeverinë, si frikësimi i rivalëve politikë dhe ndalimi i tifozëve që të këndonin kundër Vuçiqit në ndeshjet e futbollit – një shërbim i vlefshëm në një vend ku stadiumi mund të bëjë ose të prishë një president. Belivuk paralajmëroi se nëse Vuçiç “vazhdon procedurat e tij kundër meje”, ai do të kishte shumë më tepër për të thënë, thuhet tutje në hulumtim.

Këto akuza të kreut të bandës, sipas NYT, presidenti serb Aleksandar Vuçiq i kundërshtoi me zemërim.

Sipas gazetës prestigjioze rasti Belivuk ka hapur një dritare drejt një të ardhmeje të zymtë të mundshme, në të cilën Vuçiç minon projektin evropian nga brenda, duke ndërtuar një shtet ku demokracia është një fasadë dhe bandat kriminale përdoren për të përhapur frikën. Sipas gazetës e njëjta taktikë ishte përdorur nga njerëzit që e futën Ballkanin në një luftë katastrofike tre dekada më parë.

Kreu i bandës para gjykatës kishte folur për një takim që pretendonte se kishte pasur me Vuçiqin në një shtëpi private në Beograd, duke dhënë adresën e rrugës dhe numrin e banesës dhe emrin e pronarit. Ata u takuan atje vetëm një herë, shtoi ai, “sepse, siç tha shefi, nëse dikush na shihte ose na filmonte, nuk do të ishte mirë për të”.

“Vuçiq tani ushtron pothuajse kontroll total mbi pothuajse çdo aspekt të jetës publike. Nga Parlamenti, gjykatat, policia dhe biznesi. Në fakt, arrestimi i Belivuk dhe bandës së tij mund të jetë një nga vendimet e pakta kyçe të viteve të fundit që Vuçiç nuk i kontrolloi”, thuhet tutje në hulumtimin e New York Times.

Në hulumtimin e gazetës amerikane thuhet se Vuçiq ishte një mbështetës entuziast i partisë së Sheshelit dhe ai shpejt u bë anëtari më i ri i Parlamentit të Serbisë. Në vitin 1995, disa ditë pas masakrës së gati 8,000 myslimanëve boshnjakë rreth Srebrenicës, Vuçiç mbajti një fjalim në të cilin deklaroi: “Nëse na bombardoni, nëse vrisni një serb, ne do të vrasim njëqind muslimanë”. Në dekadat që nga ajo kohë, Vuçiç nuk ka kërkuar kurrë falje plotësisht për krimet e kryera në emër të Serbisë apo për retorikën e tij. Ai i ka trajtuar si heronj disa kriminelë të dënuar lufte në lirimin e tyre nga burgjet jashtë vendit.

NYT tutje portretizon presidentin Vuçiq si personi që udhëhoqi një grup protestuesish në mbështetje të Ratko Mlladiç, komandantit ushtarak të quajtur ndonjëherë Kasapi i Ballkanit. Një vit më vonë, kur lideri serb i Bosnjës gjatë kohës së luftës Radovan Karaxhiç u arrestua, Vuçiç u kthye në rrugë, duke u dhunuar nga policia.

Hulumtimi i gazetës amerikane flet edhe për vlerësimin e Freedom House në vitin 2019, i cili e uli Serbinë në vlerësimin vjetor të demokracive nga të lira në pjesërisht të lira, duke përmendur politizimin e gjyqësorit dhe institucioneve të tjera dhe zgjedhjet e mbushura me ngacmime dhe ryshfet. Megjithatë, aplikimi i Serbisë për t’u anëtarësuar në BE. është rrotulluar me qetësi, sikur burokratët në Bruksel nuk e kanë vënë re se Vuçiç po lëviz në drejtimin e gabuar, thuhet tutje në hulumtim.

Sipas këtij hulumtimi një mjet i rëndësishëm i pushtetit për Vuçiqin janë mediat. Ai ka përdorur kompaninë shtetërore të telekomunikacionit për të blerë stacione televizive lokale dhe aleatët e tij drejtojnë një treshe organizatash mediatike që ndjekin paturpësisht linjën e Partisë Progresive dhe i japin kohë të bollshme transmetimit vetë Vuçiqit. Këto përfshijnë një rrjet televiziv të quajtur Pink.

Në dy vitet që nga arrestimi i bandës Belivuk, Vuçiç ka thënë vazhdimisht se rasti shënoi një ndarje vendimtare me të kaluarën. “Ne do të pastrojmë institucionet shtetërore nga të gjithë bashkëpunëtorët e tyre”, deklaroi ai në konferencën e parë për shtyp pas arrestimeve. Më pas ai u tha një grupi gazetarësh: “Kjo është e rëndësishme për ne, por edhe për qytetarët e thjeshtë. Pronarët e restoranteve dhe bareve nuk do të duhet të shqetësohen nëse dikush do të vijë dhe do t’i sulmojë ata dhe më pas kanë frikë ta raportojnë në polici sepse nuk e dinë nëse dikush në polici është i lidhur mirë me këta vrasës.

Gazeta amerikane flet edhe për ndihmen që studiuesi dhe analisti amerikan i quajtur Daniel Serwer ndihmoi në organizimin e paraqitjes së parë publike të Vuçiqit në Uashington, D.C. Serwer punoi në Ballkan në vitet 1990 dhe ai dinte gjithçka për rrënjët nacionaliste të Vuçiqit. Por ai ishte i zhgënjyer me të dhënat e liderëve të tjerë politikë serbë.

“Serwer e gjeti Vuçiçin inteligjent dhe serioz. Kishte disa shpresa, më tha ai, se Vuçiç mund të ishte një figurë e “Nixon në Kinë”, e aftë për të sjellë bazën konservatore të partisë së tij në një pajtim më të plotë me fqinjët e Serbisë.

Serwer më tha se qëndrimi i tij ndaj Vuçiqit ka ndryshuar rrënjësisht. “Vuçiq tani është shumë serioz në lidhje me ‘botën serbe’,” tha ai. Këto fjalë, të thirrura shpesh nga nacionalistët serbë, përcjellin idenë se Serbia ka të drejtë të dominojë tokat ku jetojnë serbët etnikë, duke përfshirë disa vende fqinje. “Ai kishte mundësinë të lëvizte në një pro-BE. drejtim, dhe ai zgjodhi të mos e bënte.