Sanksionet, të cilat raporti i Institutit për Politika të Jashtme të Universitetit Johns Hopkins (SAIS) dhe Qendrës Wilson ia rekomandon administratës së Shteteve të Bashkuara të Amerikës ndaj politikanëve të Kosovës dhe Shqipërisë, që me deklaratat e tyre promovojnë bashkimin e të dyja shteteve, nuk janë masa realiste, vlerësojnë njohësi i çështjeve politike, Agon Maliqi, dhe ish-ministri i Punëve të Jashtme të Shqipërisë, Paskal Milo.

Raporti është publikuar më 18 janar, me titullin “Nga kriza në konvergjencë – Strategjia për të trajtuar paqëndrueshmërinë dhe burimin e saj në Ballkan”.

Një nga kontribuuesit e këtij raporti, ish-diplomati nga Kosova, Lulzim Peci, aktualisht drejtor i Institutit Kosovar për Kërkime dhe Zhvillime të Politikave (KIPRED), e sheh si opsion real mundësinë që administrata amerikane të vendosë sanksione ndaj politikanëve që promovojnë “bashkimin” e Kosovës dhe Shqipërisë.

“Ideja e sanksioneve ndaj zyrtarëve që e promovojnë bashkimin mes Kosovës dhe Shqipërisë propozohet si një prej masave në rast se ndodh ndryshimi i propozuar rrënjësor ndaj politikës rajonale. Por, edhe kjo lloj mase nuk duket realiste. SHBA-ja nuk e ka praktikë të sanksionojë opinione. Në raste të tilla praktikohet shmangia e vizitave ose izolimi politik”, thekson Maliqi për Radion Evropa e Lirë.

Ish-ministri i Punëve të Jashtme i Shqipërisë, Paskal Milo, në një përgjigje me shkrim për Radion Evropa e Lirë, thekson që administrata e presidentit Biden, muajin e kaluar bëri të ditur kriteret mbi bazën e të cilave ajo bën vlerësimin e veprimtarisë të personaliteteve politike kudo në botë, përfshirë Shqipërinë e Kosovën.

Siç thotë ai, kjo administratë ndërlidh gjithçka me efektet negative që veprimtaria e atyre personaliteteve politike ushtron në sigurinë kombëtare të Shteteve të Bashkuara. Në përputhje me shkallën e kësaj veprimtari negative, sipas Milos, administrata amerikane vendos sanksione.

“Deklaratat në vetvete nuk mund të jenë penalizuese për sa kohë që nuk shoqërohen me veprime konkrete që cenojnë këtë siguri. Të tilla deklarata kanë bërë thuajse të gjithë udhëheqësit politikë e shtetërorë të Kosovës e të Shqipërisë. Por, ato nuk kanë qenë të shoqëruara me veprime e politika konkrete që cenojnë stabilitetin rajonal apo atë ndërkombëtar. Kanë qenë e mbeten më tepër ushtrime patriotizmi folklorik për konsum të brendshëm”, thekson Milo.

Një nga pjesëmarrësit në përpilimin e këtij raporti, ish-diplomati nga Kosova, Lulzim Peci, aktualisht drejtor i Institutit Kosovar për Kërkime dhe Zhvillime të Politikave (KIPRED), thotë për Radion Evropa e Lirë se baza për sugjerimin për kërcënime me sanksione, por edhe vendosje të sanksioneve ndaj politikanëve që promovojnë bashkimin e Kosovës dhe Shqipërisë, ka të bëjë me atë se deklarata në këtë frymë “në disa raste jepen edhe nga bartësit e institucioneve të të dyja vendeve dhe si të tilla, shndërrohen në burim të paqëndrueshmërisë në Ballkan”.

Mundësinë që rekomandimet e raportit të Institutit për Politika të Jashtme të Universitetit Johns Hopkins dhe Qendrës Wilson, për vendosjen e sanksioneve nga ana e SHBA-së për politikanët që promovojnë bashkimin e Shqipërisë me Kosovën, Peci e sheh si opsion shumë real.

“Në një të ardhme të afërt, nëse aktorët kryesorë politikë nuk i ndryshojnë qëndrimet e tyre politike, unë mendoj që ky opsion është shumë real, sepse, praktikisht, një retorikë e tillë e pengon stabilizimin e Ballkanit, por edhe arritjen e zgjidhjes ndërmjet Kosovës dhe Serbisë”, thekson Peci.

Lulzim Peci, po ashtu, vlerëson se nga politikanët në Shqipëri dhe Kosovë nuk ka veprime konkrete që çojnë drejt realizimit të idesë së bashkimit të të dyja shteteve. Por, sipas tij, as deklaratat në këtë frymë, nuk duhet neglizhuar.

“Një fjalor i tillë i dëmton interesat e të dyja vendeve. Këtu qëndron problemi. Pavarësisht se a bëhet për popullizëm apo për çfarëdo tjetër, çdo gjë që sot thuhet përbrenda (vendit), ajo i transmetohet edhe bashkësisë ndërkombëtare. Sot nuk janë të kufizuara audiencat, që të themi se kjo gjë vlen për brenda dhe diçka tjetër vlen për jashtë”, shprehet Peci.

Ai shton se raporti i Institutit për Politika të Jashtme i Universitetit Johns Hopkins dhe Qendrës Wilson hyn në domenin e punës që institucionet hulumtuese bëjnë për të ndihmuar proceset e politikë-bërjes. Siç thotë ai, ka raste kur rekomandimet e tyre merren parasysh, por ka raste edhe të kundërta.

A ndikojnë raportet në përcaktimin e politikave të vendimmarrësve?

Agon Maliqi vlerëson se raporte të tilla prodhohen rregullisht në Uashington nga institutet që merren më rajonin dhe ato konsultohen nga vendimmarrësit, por nuk i përcaktojnë politikat.

“Në komunitetin e instituteve ka edhe dallime në mendime mbi politikën në raport me Ballkanin, që shpesh i reflektojnë edhe rrymat ideologjike të instituteve”, thekson Maliqi.

Ish-ministri i Punëve të Jashtme i Shqipërisë, Paskal Milo, thekson se Instituti për Politika të Jashtme i Universitetit Johns Hopkins dhe Qendra Wilson, janë institucione joqeveritare dhe ato nuk i përcjellin ose shprehin politikat zyrtare të SHBA-së. Me raste, ato përçojnë një mesazh të caktuar.

“Aktualisht ky mesazh ka kuptim, sepse siç dihet, në Ballkanin Perëndimor e konkretisht në Bosnjë e Hercegovinë, Mal të Zi , Maqedoninë e Veriut dhe në Kosovë, ka një rritje të tensioneve ndëretnike. Politikanë të caktuar në këto vende për kapital të brendshëm politik kanë shtuar deklaratat e veprimet me përmbajtje të theksuar nacionaliste”, thotë Milo.

Raporti i Institutit për Politika të Jashtme i Universitetit Johns Hopkins dhe Qendrës Wilson për strategjinë se si të trajtohet paqëndrueshmëria në Ballkan, përmend se burimi i paqëndrueshmërisë ka nisur tri dekada më parë, duke thënë se shpërbërja e dhunshme e Jugosllavisë mund të përfundojë aty ku filloi, në Kosovë.