Çmimet e energjisë në Evropë janë në nivele rekord dhe qytetarët e Evropës presin një dimër të pasigurt. Qeveritë e vendeve të Evropës dhe të Ballkanit Perëndimor, përmes udhëzimeve të miratuara për reduktimin e konsumit të energjisë dhe burimeve të energjisë, paralajmërojnë rëndësinë e ndryshimit të sjelljes qytetare dhe përdorimit racional të energjisë.

Si mund ta mirëpresin amvisëritë në Kosovë dimrin në një shtëpi të ngrohtë me konsum më racional të energjisë, biseduam me Bashkim Shalën, ekspert teknik i GEFF për Kosovë.

Me çfarë vështirësi hasen familjet gjatë krizës aktuale energjetike dhe si mund ta reduktojnë varësinë nga energjia?

Kriza energjetike që u krijua në Evropë pritet të ketë ndikim edhe në Kosovë. Duke pasur parasysh diferencën e madhe të çmimit të energjisë elektrike që paguhet në bursë me atë të familjeve, së shpejti pritet një korrigjim i ri në rritje. Efiçienca e energjisë dhe ndryshimi i shprehive  duhet të jenë të parat. Ndryshimi i shprehive duhet të jetë në radhë të parë, sepse ato mund të sjellin ulje të konsumit të energjisë prej 15-20% pa investuar në vlerë monetare. Në këtë pjesë, kursimet më të mëdha mund të bëhen p.sh. shkurtimit të kohës së larjes, fikjes së dritës kudo që nuk është e nevojshme dhe zvogëlimit të numrit të llambave, tharjes së teshave në mënyrë natyrale (jo në makinë larje) dhe duke e ulur temperaturën e ngrohjes së shtëpisë. Sigurisht këto ndryshime do të ndikojnë në rritjen e ndërgjegjësimit dhe do të kontribuojnë në uljen e faturave të energjisë elektrike.

Për ato familje që mund të përballojnë një investim financiar, do të vendosja në radhë të parë investimet si termoizolimi i mureve të jashtme, kulmit dhe dyshemesë. Objektet që nuk janë të izoluara kanë problem serioz në ruajtjen e nxehtësisë në shtëpi, ndaj përmes këtij lloji të investimit do të ndjejnë më së shumti përfitimet. Më pas zëvendësimi i dritareve të vjetra me ato me efiçiencë energjie, instalimi i sistemeve diellore dhe në fund ndryshimi i sistemit të ngrohjes në një me efiçiencë energjie. Sigurisht që ka edhe teknologji të tjera që do të ulnin faturën e energjisë elektrike, por ato që rendita do t’i vendosja ndër të parat nëse nuk i keni implementuar.

Pompat e nxehtësisë: ngrohje moderne, e besueshme dhe efiçiente

Jemi dëshmitarë se pompat e nxehtësisë po bëhen gjithnjë e më shumë standarde kur bëhet fjalë për sistemet e ngrohjes dhe ftohjes. Cili është avantazhi i kësaj teknologjie të gjelbër?

Ka disa lloje pompash nxehtësie dhe secila prej tyre, megjithëse funksionon me energji elektrike, ka aftësinë të nxjerrë nxehtësinë nga ajri/toka/uji dhe me pak ngrohje të energjisë elektrike t’ju ​​japë nxehtësinë e nevojshme në shtëpi. Në përgjithësi, nëse krahasojmë, pompat e nxehtësisë kundrejt kaldajave elektrike janë katër (4) herë (apo edhe më shumë) më efiçiente në ngrohje, që do të thotë se ato përdorin katër herë më pak energji elektrike për të njëjtën nxehtësi në shtëpi.

Duhet theksuar se pompat e nxehtësisë janë më efiçiente nëse transmetojnë nxehtësi përmes ngrohjes nën dysheme

Kosova ka një potencial të madh diellor

Gjithnjë e më shumë njerëz po flasin për rëndësinë e rritjes së kapaciteteve të familjeve për të prodhuar energjinë e tyre. Në këtë kontekst, theksi vihet në sistemet diellore. Çfarë avantazhesh ofrojnë këto teknologji të gjelbra?

Familjet, por edhe industria dhe objektet komerciale në Kosovë kanë një mundësi të madhe për të shfrytëzuar të mirat e pozitës gjeografike të vendit tonë, i cili ka rreth 278 ditë me diell në vit dhe 1350 kilovat/orë rrezatim diellor për metër katror. Energjia diellore mund të përdoret në dy mënyra: 1) duke instaluar një kolektor diellor për ujë të ngrohtë sanitar, 2) duke instaluar panele fotovoltaike për prodhimin e energjisë elektrike. Përparësitë e të dy sistemeve janë se ju përdorni energjinë diellore falas për të marrë ujë të nxehtë (të cilin zakonisht e ngrohim me bojlerë elektrikë) dhe/ose energji elektrike. Kur përdorni kolektorët termikë diellorë, uji i nxehtë që krijohet ruhet në kaldaja të izoluara mirë dhe mund të përdoret për një kohë më të gjatë. Kjo do të thotë se me to kemi një mundësi relativisht të lirë për ruajtjen e energjisë termike. Ndërsa me panele fotovoltaike mund të prodhojmë energji elektrike të cilën më së miri do të ishte nëse do ta konsumojmë në momentin që e prodhojmë. Ruajtja e energjisë elektrike në bateri është e mundur, por ky opsion është ende një investim i shtrenjtë.

Fatura më të ulta duke kombinuar teknologjitë efiçiente ndaj energjisë

Sa është e këshillueshme dhe e dobishme kombinimi i këtyre teknologjive me teknologji të tjera efiçiente ndaj energji, p.sh. izolim i mureve, dritare PVC?

Kombinimi i disa teknologjive shumë efiçiente mund të çojë në kursime – të mëdha të energjisë dhe rrjedhimisht kursime financiare që mund të arrijnë deri në 70%, sigurisht, në varësi të gjendjes fillestare të ndërtesës dhe sistemit të ngrohjes dhe ftohjes.

Megjithatë, le të marrim një shembull real: Nëse kemi një shtëpi prej 200 m² në qytetin e Prizrenit dhe e ngrohim të gjithë shtëpinë në të njëjtën kohë. Shtëpia nuk ka fasadë termike por ka çati pjesërisht të izoluar, ka 58 m² dritare të vjetra dhe ngrohja është me rrymë, ndërsa uji i ngrohtë sanitar ngrohet me ngrohës elektrik. Nëse familja që jeton në këtë shtëpi vendos të bëjë investime të kombinuara efiçiente ndaj energjisë me teknologjitë e mëposhtme:

– Instalimi i fasadës termike

– Ndërrimi i dritareve të vjetra me dritare efiçiente PVC

– Përgatitja e ujit të ngrohtë sanitar nëpërmjet një kolektori diellor për ujë të ngrohtë

Në këtë rast, llogaritjet tregojnë se kursimi i energjisë do të ishte rreth 37% në vit, kurse kursimi financiar do të ishte rreth 989 euro në vit.

Kursimet e listuara përfaqësojnë kursimet mesatare të një familjeje të ngjashme me tuajat. Duhet të keni parasysh se kursimet tuaja aktuale mund të ndryshojnë nga kursimet e treguara për shkak të kushteve të motit, nevojave individuale për ngrohje/ajrosje, shprehive ose karakteristika të tjera të veçanta të familjes suaj.

Llogaritni kursimet e mundshme të energjisë në shtëpinë tuaj

Si mund të llogarisin familjet kursimet e energjisë që mund të arrijnë në shtëpinë e tyre?

Për të ndihmuar familjet, Programi i Financimit të Ekonomisë së Gjelbër (GEFF) i Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH) ka krijuar një kalkulator online përmes të cilit mund t’i aplikoni të dhënat momentale në shtëpinë tuaj si dhe planet për investimet e ardhshme për kursimin e energjisë, kështu që në fund do t’ju llogariten automatikisht cilat janë kursimet. Kalkulatori ju lejon të testoni instalimin e disa teknologjive me efiçiencë të energjisë për të marrë vendimin e duhur.

Shembulli i dhënë më sipër është bërë duke përdorur kalkulatorin GEFF. Ju mund të bëni të njëjtën gjë duke përdorur këtë link. Kursimet e listuara përfaqësojnë kursime mesatare të energjisë së një banese ose shtëpie të ngjashme me një familje individuale.

Kombinimi i disa teknologjive ose instalimi i vetëm një teknologjie mund të çojë në kursime të mëdha të energjisë. Familjet shpesh pyesin se sa janë ato kursime dhe nëse vetë investimet janë të vlefshme. Sigurisht që kursimet mund të llogariten, por që ato të jenë sa më të sakta dhe më afër atyre reale, është e nevojshme të dihet gjendja aktuale e objektit në të cilin janë planifikuar investimet.

Projekti GEFF i BERZH siguron fonde për rritjen e efiçencës energjetike të apartamenteve dhe shtëpive me grant deri në 20% të siguruar nga Bashkimi Evropian. Financimi ofrohet përmesinstitucioneve financiare partnere lokale: banka ProCredit, banka Raiffeisen dhe institucionet mikro financiare Kreditimi Rural i Kosovës (KRK), Agjencioni për Financim në Kosovë (AFK) dhe KEP Trust.

Për ta bërë të disponueshme,për të gjithë qytetarët e Kosovës, listën e produkteve të gjelbërta që plotësojnë kushtet e financimit,  BERZH zhvilloi Selektorin e Teknologjisë, një katalog online i teknologjive me efiçiencë të lartë energjetike.

Deri më tani, më shumë se 1.300 familje në vendin tonë kanë përmirësuar efiçencën energjetike të shtëpive të tyre përmes programit GEFF dhe kanë investuar rreth 11 milionë euro. Programi GEFF i BERZH-it zbatohet me mbështetjen e Bashkimit Evropian (BE), Ministrisë Federale të Financave të Austrisë (BMF) dhe Kornizës së Investimeve të Ballkanit Perëndimor (WBIF).