Miratimi i fundit nga qeveria i “Programit Kombëtar për Mbrojtjen Gjithëpërfshirëse të Republikës së Kosovës” (3 muaj para fillimit të fushatës zgjedhore) ngre shqetësime serioze për shkak të mungesës së transparencës dhe harmonizimit me reformat e vendosura të Kosovës në mbrojtje dhe siguri. Që nga pavarësia, Kosova ka punuar ngushtë me SHBA-në dhe NATO-n për të ndërtuar një forcë mbrojtëse profesionale, të shkathët, me një udhërrëfyes të qartë që përfshin krijimin e një Garde Kombëtare. Garda Kombëtare integron civilët në kuadrin e mbrojtjes dhe gatishmërisë ndaj fatkeqësive, duke siguruar gatishmëri si për krizat ushtarake ashtu edhe ato civile.

Nisma “ad hoc” e “mbrojtjes gjithëpërfshirëse” duket të jetë një lëvizje populiste, e cila i mungon rigoroziteti strategjik i planit tranzitor të Forcës së Sigurisë së Kosovës (FSK). Ky program qeveritar kërcënon të dëmtojë vitet e ndërtimit metodik të mbrojtjes të mbështetur nga aleatët. Fokusi i Kosovës duhet të mbetet në zhvillimin e strukturuar të institucioneve të saj të sigurisë, të rrënjosura në standardet ndërkombëtare, në vend që të ndjekë nisma të motivuara politikisht dhe të konceptuara keq.

Miratimi i “Programit Kombëtar për Mbrojtjen Gjithëpërfshirëse të Republikës së Kosovës” nga qeveria, me 11 Shtator (3 muaj para fillimit të fushatës zgjedhore) ngre shqetësime serioze si për origjinën e tij ashtu edhe për përafrimin me trajektoren e mbrojtjes së Kosovës pas pavarësisë, e cila është ndërtuar me përpikëri në bashkëpunim të ngushtë me SHBA-në dhe NATO-n. Nuk ka asnjë program të qartë apo specifik që mbështet këtë iniciativë të miratuar rishtazi, duke lënë pikëpyetje të rëndësishme rreth asaj se ku përshtatet në strategjinë e sigurisë kombëtare dhe të mbrojtjes.

Që nga pavarësia e Kosovës, rruga drejt sigurisë dhe mbrojtjes ka qenë një planifikim metodik dhe harmonizim me aleatët tanë kryesorë strategjikë, veçanërisht me SHBA-në dhe NATO-n. Ky proces, i reflektuar në përpjekjet si Rishikimi Strategjik i Sektorit të Sigurisë së Kosovës (RSSR), ka identifikuar kërcënimet reale, boshllëqet e kapaciteteve dhe mundësitë për përmirësim në një kornizë të strukturuar dhe të njohur ndërkombëtarisht. Ky proces krijoi një udhërrëfyes që fokusohet në ndërtimin e një force agjile, të shkathët dhe shumë të aftë mbrojtëse që jo vetëm adreson nevojat e menjëhershme ushtarake, por gjithashtu forcon qëndrueshmërinë e shtetit përmes gatishmërisë civile dhe reduktimit të rrezikut nga fatkeqësitë.

Një komponent kritik i kësaj trajektoreje ka qenë transformimi i Forcës së Sigurisë së Kosovës (FSK) në forcë ushtarake me mision mbrojtës. Ky proces nuk ka të bëjë thjesht me krijimin e fuqisë ushtarake; ai integron civilët në strukturat e sigurisë kombëtare përmes mekanizmave të dizajnuar me kujdes si Garda Kombëtare. Roli i Gardës Kombëtare është thelbësor – ajo bashkon gatishmërinë civile me gatishmërinë e mbrojtjes, duke kontribuar si në mbrojtjen kombëtare ashtu edhe në mbrojtjen civile në kohë krize. Ky zhvillim ka qenë pjesë e përafrimit më të gjerë të Kosovës me standardet e NATO-s, duke reflektuar qëllimin tonë afatgjatë për anëtarësimin në NATO dhe për të shfrytëzuar partneritetet tona të mbrojtjes.

Në të kundërt, “Programi Kombëtar për Mbrojtjen Gjithëpërfshirëse” duket të jetë një përgjigje e formuluar me ngut dhe populiste, e cila i mungon transparenca dhe baza strategjike. Pa një program apo shpjegim të qartë se si kjo nismë përshtatet me reformat e kahershme të mbrojtjes së Kosovës, ajo ngre shqetësime serioze që është thjeshtë një gjest i motivuar politikisht. Lëvizja e qeverisë për të miratuar një program të tillë duket se anashkalon proceset e vendosura mirë, të mbështetura nga aleatët, që janë ndërtuar me mundim gjatë viteve. Ajo rrezikon të minojë besueshmërinë e sistemit të mbrojtjes së Kosovës duke futur iniciativa të paqarta, populiste pa përafrim të qartë me kornizat ekzistuese.

Çdo nismë serioze duhet të ankorohet në realitet. Reforma e mbrojtjes së Kosovës ka të bëjë me krijimin e strukturave që janë efektive dhe të përafruara me standardet ndërkombëtare. Plani kalimtar i FSK-së, duke përfshirë formimin e Gardës Kombëtare, është një shembull kryesor i kësaj – integrimi i civilëve në sektorin e mbrojtjes në një mënyrë që i shërben qëllimeve të dyfishta të reduktimit të rrezikut nga fatkeqësitë dhe gatishmërisë për mbrojtje.

Kjo e ashtuquajtur iniciativë e “mbrojtjes gjithëpërfshirëse” nuk duket se ka pësuar të njëjtin planifikim apo koordinim rigoroz me partnerët tanë strategjikë. Në fakt, ajo përfaqëson një hap larg nga qasja e strukturuar dhe e bazuar në të dhëna që Kosova ka ndjekur në ndërtimin e një force agjile mbrojtëse. Në vend të kësaj, ajo anon drejt populizmit, duke paraqitur një shfaqje sipërfaqësore të gatishmërisë mbrojtëse që nuk merr parasysh punën e thellë të bërë tashmë me udhëzimet e SHBA-së dhe NATO-s.

Si përfundim, përderisa iniciativat e mbrojtjes janë vendimtare për sovranitetin e Kosovës, ato duhet të jenë të rrënjosura në trajektoren tonë të vendosur dhe të besueshme. Miratimi i një programi të paqartë dhe të pabazuar nga qeveria nuk është një zëvendësim për proceset gjithëpërfshirëse, të harmonizuara ndërkombëtarisht tashmë në vend. Kosova duhet të mbetet e fokusuar në ndërtimin e një force profesionale mbrojtëse përmes fuqizimit të FSK-së dhe krijimit të Gardës Kombëtare, në vend që të ndjekë gjestet populiste të cilave u mungon thelbi dhe merita strategjike.

Autorja është anëtare e Kryesisë së PDK-së dhe Udhëheqës i Departamentit për Mbrojtje dhe Siguri Kombëtare të Kabinetit për Qeverisje të Mirë.