Mund të them se shoku im po mendonte “Toni, a e kam këtë të drejtë? Ju do të jeni 81 vjeç këtë muaj dhe nesër do të hipni në një aeroplan dhe do të fluturoni përtej oqeanit për të vizituar disa të burgosur në burg, që nuk i njihni, do të lutesh me ta; pastaj do të hipësh në aeroplan dhe do të kthehesh në shtëpi”.

Kohët e fundit jam kthyer për të vizituar tre burra nga Kosova në pritje të gjykimit në burgun e Hagës në Holandë. Të tre, ish-presidenti Hashim Thaçi, ish-kryetari i Kuvendit Kadri Veseli dhe ish-presidenti në detyrë Jakup Krasniqi, janë mbajtur këtu për dy vite të gjata, në pritje të gjurmëve për gjoja kryerjen e krimeve kundër njerëzimit gjatë luftës së Kosovës në vitin 1998.

Akuzat kundër tyre i kanë rrënjët në Luftën Ballkanike, një luftë jashtëzakonisht e dhunshme dhe e shëmtuar në vitet 1990 që erdhi me rënien e Jugosllavisë. Tensionet etnike dhe fetare vluan dhe serbët, boshnjakët dhe kroatët luftuan derisa Marrëveshja e Paqes e Dejtonit i dha fund luftimeve aktive në vitin 1995.

Fatkeqësisht, ajo nuk mundi t’i jepte fund të gjitha grindjeve pasi dhuna shpërtheu përsëri në 1998 kur Serbia dhe Kosova e sapoformuar luftuan. Pas përfundimit të luftimeve në Kosovë në vitin 1999, akuzat për krime lufte fluturuan në çdo drejtim dhe këta tre burra janë në mesin e shumë të akuzuarve.

E vërteta është viktima e parë e luftës dhe unë nuk do të pretendoj se kam mençurinë për të gjykuar këta të tre. Unë e di se shkova në këtë udhëtim për shkak të besimit tim dhe ai shkrim i shenjtë na thërret të shoqërohemi me ata që janë të burgosur, si Mateu 25:36 “Unë isha në burg dhe ju erdhe të më vizitoni”. Unë kam vite që ndihmoj për të ushqyer njerëzit, por nuk i kam vizituar njerëzit në burg.

Ishte një udhëtim i shkurtër dhe rraskapitës, por stimulues dhe i mrekullueshëm në shumë mënyra. Ishte e mrekullueshme dhe shpërblyese të shihje gëzimin që treguan këta burra vetëm me një veprim të thjeshtë të vizitës së tyre. Ata u prekën që dikush do të vinte aq larg, pa i njohur, vetëm për t’u lutur dhe për të treguar dashuri. Më befasoi se sa shpresë u dha atyre kjo vizitë e vogël.

Kam kaluar dy ditë në burgun e tyre duke dëgjuar jetën dhe tregimet e tyre. Njëri nga burrat tha: “Jam i lirë, e di pse jam në burg. Kam mbrojtur vendin tim. Dhe tani vendi im Kosova dhe familja ime janë të lirë.”

Ata kanë qenë në burg tani mbi dy vjet dhe nuk kanë pasur një gjyq. Shumë nga akuzat janë nga më shumë se 20 vjet më parë dhe ndërsa ata presin gjykimin, dëshmitarët kryesorë si Richard Holbrook dhe Madeline Albright kanë ndërruar jetë. Ne e dimë se akuzuesit e tyre serbë janë në linjë me Moskën dhe ka raporte se presidenti Putin dhe përfaqësuesit e tij kanë ofruar shumë nga provat kundër këtyre njerëzve, përmes qeverisë serbe në gjykatën që do të gjykojë këtë rast.

Qeveria e Kosovës dhe populli i saj janë shumë pro-amerikanë. Ata besojnë, dhe disa ekspertë të çështjeve të jashtme pajtohen, se vendi tjetër i Putinit për të shkaktuar përçarje dhe kërdi në botë, pas Ukrainës, është Kosova dhe Ballkani. Një nga mënyrat për ta bërë këtë është prishja e imazhit të popullit dhe vendit.

Të gjithë e dimë se drejtësia e vonuar është drejtësi e mohuar. Dhe të presësh në burg ndërsa dëshmitarët kryesorë të vdesin, sigurisht që drejtësia është e mohuar. Siç më thanë këta njerëz shumë herë, gjithçka që duan është një gjykim i shpejtë dhe i drejtë dhe një gjykatë e drejtë.

Para se të largohesha, ne u lutëm, u lexova disa shkrime të shenjta dhe ata më përqafuan vazhdimisht me lot gëzimi dhe shprese. Mësova se mbështetja shpirtërore për të burgosurit nuk ka të bëjë me atë se kush është i pafajshëm apo fajtor, por ka të bëjë me sjelljen e shpresës për vëllezërit dhe motrat tona në orën e tyre më të errët. Nuk e di se çfarë do të ndodhë me këta burra, por e di që kujdesem për ta dhe lutem që ata të marrin gjykimin e shpejtë dhe të drejtë që meritojnë. Kjo ka qenë një përvojë e fuqishme për mua dhe nuk do t’i harroj kurrë këta burra.

(Tony Hall është një ish-kongresmen, ambasador i OKB-së dhe themelues i Nismës “Hall Hunger”)