Ekspertët e ekonomisë zakonisht i japin parashikimet e tyre (tradicionalisht të pasakta) për vitin e ri në fillim të janarit. Por, kushtet globale këtë vit janë gjithçka përveçse tradicionale, ndaj u pa e përshtatshme të pritej derisa presidenti amerikan Donald Trump të merrte drejtimin e Shtëpisë së Bardhë për të peshuar disa nga surprizat kryesore që mund të tronditin ekonominë botërore dhe tregjet financiare ku ai ka ndikim.

Duke gjykuar nga lëvizjet dhe kushtet aktuale të tregut, bota mund të kapet në befasi nga tri zhvillime të mundshme transformuese.

Si fillim, politikat ekonomike të Trumpit me gjasa do të prodhojnë norma më të larta interesi dhe inflacioni në SHBA nga sa prisnin tregjet financiare. Zgjedhja e Trumpit thuajse me siguri i dha fund trendit 35-vjeçar të disinflacionit dhe normave në rënie që filluan në 1981 dhe kjo ka qenë influenca dominuese e kushteve ekonomike dhe çmimeve të aseteve kudo në botë. Por investitorët dhe politikëbërësit nuk e besojnë ende. Parashikimet e publikuara nga Bordi i Rezervës Federale Amerikane sugjerojnë një normë rritjeje vetëm treçerek pike për këtë vit.

Teksa Trumpi lanson politikat e tij, megjithatë, Fed me gjasa do ta ngushtojë politikën e vet monetare më shumë se sa kishte planifikuar përpara inaugurimit, jo më pak, siç presin ende tregjet. Më e rëndësishmja, teksa politikat e Trumpit nxisin si veprimtarinë ekonomike dhe inflacionin, normat e interesit afatgjatë, me ndikim në ekonominë botërore më shumë se normat e vëna gjatë natës nga bankat qendrore, me gjasa do të rriten ndjeshëm.

Arsyeja e këtij skenari është e qartë. Planet e taksave dhe shpenzimeve të Trumpit do të përmbysin menjëherë konsolidimin e buxhetit të vënë në fuqi nga Kongresi në administratën e Barack Obamas dhe huamarrja e familjeve do të zgjerohet dramatikisht nëse Trumpi përmbush premtimin e tij për të përmbysur rregullat bankare të vëna pas krizës financiare të 2008-s. Teksa gjithë ky stimul ekstra furnizon një ekonomi me thuajse punësim të plotë, inflacioni duket i destinuar të përshpejtohet, me tarifat e tregtisë proteksioniste dhe një “taksë kufiri” që do të rrisë çmimet edhe më shumë për mallrat e importuar.

E vetmja pasiguri është si do të përgjigjet politika monetare ndaj këtij “Trumpflacioni”. Por, nëse Fed provon të kundërveprojë duke ngritur normat e interesit më agresivisht se sa lënë të kuptohen parashikimet e saj aktuale apo vendos të lëvizë më me kujdes, për të mbajtur normat e interesit afatshkurtër nën kurbën e rritjes së çmimit, investitorët e obligacioneve do të vuajnë. Si rezultat, të ardhurat nga obligacionet 10-vjeçare në SHBA mund të kalojnë nga 2.5 për qind në 3.5 për qind ose më shumë në vitin e ardhshëm – dhe duke u rritur më pas.

Në Evropë dhe Japoni, përkundrazi, kushtet monetare do të mbeten të lirshme, teksa bankat qendrore vazhdojnë të mbështesin zhvillimin ekonomik me zero norma interesi dhe lehtësim sasior. Dhe kjo divergjencë në politikë sugjeron potencialin e një tronditjeje të dytë për të cilën tregjet financiare duken të papërgatitura.

Dollari amerikan mund të forcohet më tej, veçanërisht përkundrejt valutës së tregjeve në zhvillim, pavarësisht dëshirës së Trumpit për të nxitur më shumë eksportet amerikane. Kataliza për rritjen e normës së këmbimit jo vetëm që do të ishte norma më të larta interesi në SHBA, por gjithashtu një dollar që shtyp tregjet në zhvillim, ku borxhet e huaja janë rritur me 3 trilionë dollarë që nga 2010.

Një kombinim i forcimit të dollarit dhe huamarrjes së huaj të tepërt shkaktoi kriza borxhi në Amerikën Latine dhe Azi në 1980 dhe 1990. Këtë herë, proteksionizmi i Trumpit mund t’i bëjë punët edhe më keq, veçanërisht për vendet si Meksika dhe Turqia, që i kanë bazuar strategjitë e tyre të zhvillimit mbi eksportet që po zgjerohen me shpejtësi dhe kanë financuar biznese në atdhe me borxhe në dollar.

Këto janë lajmet e këqija. Fatmirësisht, një zhvillim i tretë i rëndësishëm që nuk iu rëndon tregjeve financiare mund të jetë më i favorshëm për kushtet ekonomike globale: Bashkimi Evropian – një treg edhe më i rëndësishëm sesa SHBA për thuajse çdo vend tregtues përveç Meksikës dhe Kanadasë – mund të përfitojë më shumë nga sa pritej për vitin 2017.

Indikatorët ekonomikë filluan të përmirësohen me shpejtësi në shumicën e vendeve të BE nga fillimi i 2015-s, kur Banka Qendrore Evropiane ndaloi fragmentimin e eurozonës duke lan-çuar një program të blerjes së obligacioneve edhe më të mëdha nga sa ofroi Fed. Por ky rikuperim ekonomik u errësua vitin e shkuar nga frika e disintegrimit politik. Me Holandën, Francën, Gjermaninë dhe Italinë që përballen të gjitha me kryengritje po-puliste – dhe të paktën tre të parat kanë zgjedhje këtë vit – tronditjet Brexit dhe Trump kanë provokuar natyrisht ankth se dominoja e ardhshme do të jetë një nga vendet themeluese e të BE, pasuar mbase nga e gjithë BE-ja.

Këto pritshmëri krijojnë mundësinë e befasisë më të madhe të 2017-s: në vend të disintegrimit, stabilizim të BE-së, duke bërë më të lehtë një shtytje ekonomike dhe një periudhë të performancës së mirë financiare të ngjashme me “periudhën Goldilocks” në SHBA nga 2010 në 2014, kur ekonomia u përmirësua me një ritëm që nuk ishte as i shpejtë dhe as i ngadaltë. Eventi kyç do të jetë zgjedhjet presidenciale në Francë, që me shumë gjasa do të vendosen në raundin e dytë më 7 maj. Nëse fitojnë François Fillon apo Emmanuel Macron, Franca do të ndërmarrë një reformë ekonomike të ngjashme me atë të Gjermanisë në 2003, që e drejtoi kancelari Gerhard Schroeder.

Edhe një shije e butë paraprake e reformave të tilla do të inkurajonte një relaksim të masave të kursimit të kërkuara nga qeveria e re gjermane që doli nga zgjedhjet e përgjithshme të 24 shtatorit. Një marrëdhënie franko-gjermane më bashkëpunuese dhe konstruktive do të gërryente mbështetjen populiste të Lëvizjes së Pesë Yjeve në Itali.

Rreziku i këtij skenari është sigurisht që Marine le Pen mund të fitojë në Francë. Në këtë rast, një ndarje e BE-së do të bëhej një perspektivë realiste, nxitur nga paniku në tregjet financiare dhe ekonomitë europiane. Çdo sondazh opinioni dhe analizë serioze e politikës franceze tregon se presidentja Le Pen është një fantazi e pamundur. Por a nuk është kjo ajo që tha çdo sondazh dhe analizë serioze në politikën amerikane vitin e shkuar për Trumpin.