Një numër i madh ekspertësh kanë punuar në hartimin e një propozimi franko-gjerman sa i përket zgjerimit të Bashkimit Evropian. Ky raport i 12 ekspertëve, ka marrë edhe përkrahjen e ministreve franceze dhe gjermane, Laurence Bonne dhe Anna Luhrmann.

Në këtë raport thuhet se zgjerimi i ardhshëm i Bashkimit Evropian do të jetë ndryshe nga ata paraprakë, jo vetëm për shkak të sfidave gjeopolitike që kanë shtuar Ukraina he Moldavia tek grupi i vendeve kandidate.

“Procesi i anëtarësimit është rishikuar me synimin për ta bërë atë “më të parashikueshëm, më të besueshëm (bazuar në kritere objektive dhe kushte rigoroze pozitive dhe negative, dhe kthyeshmëri), më dinamik dhe subjekt i drejtimit më të fortë politik. Negociatat tani janë ristrukturuar përgjatë gjashtë grupeve në vend të 35 kapitujve individualë dhe vendet kandidate mund të futen në politika dhe programe individuale të BE-së.”, thuhet në këtë dokument.

Për të ndodhur zgjerimi i ardhshëm i BE-së, ky dokument sugjeron ndërmarrjen e hapave konkret, jo vetëm për ta bërë gati BE-në për zgjerim, por edhe për të ri-dinamizuar procesin e bazuar në merita dhe mbështetjen për tranzicionin e vendeve kandidate.

Për këtë, Franca dhe Gjermania kanë dhënë sugjerimet e tyre.

Për rifitimin e besimit, në propozim thuhet se BE-ja duhet të vendos synimin për të qenë gati për zgjerim deri në vitin 2030 dhe që vendet kandidate për anëtarësim duhet të punojnë për të përmbushur kriteret për t’u anëtarësuar në këtë datë.

“Ky angazhim i ndërsjellë do të rriste besimin në procesin e anëtarësimit që është minuar nga mungesa e angazhimit dhe progresit gjatë viteve të fundit. Ai bën të qartë se nuk ka hyrje të lirë në BE dhe se afati kohor është një objektiv dhe jo një datë e caktuar. Lidershipi i ri politik pas zgjedhjeve evropiane të vitit 2024 duhet të angazhohet plotësisht për këtë qëllim dhe për procesin e reformës që kërkohet për ta arritur atë”, potencon propozimi.

Tutje thuhet se një Samit i përbashkët me lidershipin politik të gjithë vendeve kandidate gjithashtu do të shtonte një ndjenjë të ripërtrirë të dinamizimit.

Në dokumentin e publikuar, thuhet se është ende e paqartë nëse do të ketë një “shpërthim” të dytë të anëtarësimit, përmes anëtarësimit “en bloc” [të gjithë përnjëherë në të njejtën kohë], apo përmes “regata” [anëtarësim kur vendi plotëson kushtet dhe jo në grupe], me data të ndryshme pranimi për kandidatë të ndryshëm.

Për këto të dy opsione, propozimi thotë se ekzistojnë të mirat dhe të këqijat.

Pritjet për opsionin “en bloc” janë që vendet kandidate të motivojnë dhe mbështesin procesin e reformave të njëri-tjetrit, por thotë se kjo bie ndesh me qasjen e bazuar në merita, që e bën stimulimin e rimti të secilit kandidat për pranimin e tij.

“Kjo do të thotë se ose më të avancuarit duhet të presin për të ardhurit e vonuar, ose se ata përcaktojnë shpejtësinë e anëtarësimit, që nënkupton pranimin e vendeve që nuk janë ende gati për t’u anëtarësuar”, thuhet në këtë dokument.

Për qasjen “regatta’ që parasheh anëtarësim në baze të meritave, theksojnë se do të përputhej më mirë me planet për zgjerim, megjithatë thonë se kjo do t’i lejonte shtete anëtare, përfshirë edhe të ardhurit, të bllokojnë pranimin e disa vendeve për shkak të konflikteve dypalëshe.

Propozimi potencon se një gjë e tillë mund të eleminohet përmes klauzolave në traktatet e tyre të anëtarësimit ku për një periudhë kalimtare ua heq të drejtën për të votuar për zgjerimit e ardhshme për një afat kohor të rëndë dakord bashkërisht.

“Gjithashtu, pranimi mund të konsiderohet vetëm pasi të zgjidhen konfliktet ndërmjet vendeve kandidate. Duke pasur parasysh këto konsiderata, rekomandimi ynë i dytë është që të ndahen raundet e anëtarësimit në grupe më të vogla vendesh (një “regatë”) në përputhje të plotë me qasjen e bazuar në merita dhe duke marrë parasysh konfliktet e mundshme dypalëshe”, thuhet në rekomandimin e dytë franko-gjerman.