Fondi për të Drejtën Humanitare Kosovë (FDHK) organizoi tryezë me temën “Perspektiva për drejtësinë për krimet e luftës – 25 vite më pas”, raporton Ekonomia Online.

Zv. Ministri i Drejtësisë Vigan Qorolli ka thënë se mijëra civilë të pafajshëm mbetën të vrarë e të masakruar barbarisht, mijëra vajza e gra të dhunuara seksualisht, qindra mijëra shtëpi të djegura të gjitha këto e më shumë se kaq, janë dëshmi e një përpjekje shoveniste.

“Mijëra civilë të pafajshëm mbetën të vrarë e të masakruara barbarisht, mijëra vajza e gra të dhunuara seksualisht qindra mijëra shtëpi të djegura të gjitha këto e më shumë se kaq janë dëshmi e një përpjekje shoveniste, për gjenocid e shtet armiqësor që i pengon sot e kësaj dite populli i Kosovës, qysh i pengon edhe shteti i Kosovës Republikë. Vuajtjet e shkaktuara të popullit të Kosovës  nga Serbia janë vuajte që i mbajmë të ngulitura thellë në mendjet tona por të cilën asnjëherë nuk na dobësuan, përkundrazi gjetëm forcën që të bëhemi edhe më të fortë. Kosova është një storie për të gjithë botën për luftën e drejtë për çlirim dhe Republika jon po avancon me ritëm dinamik për familjen euro atlantike dhe duke i dëshmuar botës suksese të larta me arritjen e qytetarëve të saj, megjithatë Kosova nuk mund dhe nuk duhet të shkëputët nga e kaluara e saj, Kosova nuk mund të harrojë sakrificën që ka bërë ky populli ynë si rrjedhojë Kosova duhet të avancojë edhe më tej të avancoj në forcimin e drejtësisë dhe të angazhohet për dënimin e të gjithë atyre të krimineleve të luftës që fatkeqësisht shumica ata ende lëvizin lirshëm nëpër Serbi dhe jo vetëm. Ministria Drejtësisë në këtë drejtim është angazhuar për adresimin e shkeljeve të renda të drejtave të njeriut krimeve të luftës krimeve kundër njerëzimit duke zhvilluar  bazën ligjore e cila kishte munguar për shumë vite njëkohësisht duke rritur kapacitetin e institucioneve për adresimin efikas të këtyre qështjeve  me propozimin e qeverisë si rrjedhojë e kësaj është miratuar ligji për institutin e krimeve të kryera gjatë luftës në Kosovë”, ka thënë Qorolli.

Ndërsa Christoph Fuchs nga Ambasada e Zvicrës në Kosovë, ka thënë se implementimi i rekomandimeve pa dyshim që do të rrisë performancën dhe do t’ i përforcojë këto institucione të përfshira.

“Jam i nderuar të jem këtu pasi që jemi grumbulluar që të shohim progresin dhe sfidat e drejtësisë për krimet e luftës në Kosovë. Dua të falënderoj Fondin për të Drejtën e Humanitare për gjykimet e krimeve të luftës. Çdo  gjykim i suksesshëm jo që e sjell të vërtetën në dritë por tregon që krimet e luftës nuk do të harrohen dhe kryerësit do të jenë përgjegjës. Implementimi  i këtyre rekomandimeve pa dyshim që  do të rrisë performancën dhe do të i përforcojë këto institucione të përfshira”, ka thënë.

Nga ana tjetër, Amer Alija Kordinator i Projektit në Fondin për të Drejtën Humanitare është shprehur se objektiv kryesor kanë prezantimin e punës së institucioneve të gjyqësorit. Ai ka shtuar se gjatë vitit 2023 janë arrestuar nëntë persona nën dyshimin e kryerjes së veprës penale krim i luftës kundër popullatës civile dhe të njëjtëve iu është caktuar edhe mesa e paraburgimit.

“Objektivi kryesor i këtij raporti është prezantimit i punës së institucioneve të gjyqësorit në këto raste rezultatet e arritura, gjetjet dhe rekomandimet për  institucionet kompetente. Gjatë vitit 2023 janë arrestuar nëntë persona nën dyshimin e kryerjes së veprës penale krim i luftës kundër popullatës civile dhe të njëjtëve iu është caktuar edhe mesa e paraburgimit. Gjatë  këtij  viti, Zyra e PSRK-se ka ngritur pesëmbëdhjetë aktakuza në drejtim të veprës penale krim i luftës kundër popullatës civile. Prej 15 aktakuzave te ngritura, tetë prej tyre janë ngritur në mungese kundër 61 pjesëtareve të forcave serbe dhe shtatë aktakuza janë ngritur ndaj shtatë pjesëtareve të forcave serbe të cilët janë arrestuar nga Policia e Kosovës dhe të cilët ndodhen në paraburgim. Përmes  titullit të raportit “Fillimi i një faze te re në gjykimin e krimeve të luftës”, FDHK-ja transmeton një mesazh drejt publikut dhe institucioneve përgjegjëse rreth gjendjes aktuale të rasteve të krimeve të luftës. Fillimi i gjykimeve në mungesë për krime të luftës në Kosovë shënon një kthesë të re në procedimin e rasteve të krimeve të luftës, duke paraqitur një sfidë të re për sistemin gjyqësor në Kosovë. Kjo faze do të jetë një test i rëndësishëm për aftësimin dhe pavarësinë e gjyqësorit kosovar për të ofruar drejtësi në raste të tilla të ndjeshme. Gjatë vitit 2023 në faza të ndryshme janë zhvilluar procedurat penale. 26 lëndë kundër 81 pjesëtarëve të forcave serbe dhe 1 pjesëtar i UÇK-së. Pra në këtë raport janë përfshirë analizat e të gjitha këtyre lëndëve gjyqësor të cilat janë trajtuar nga gjykatat e Kosovës, në instanca të ndryshme. Në departamentet speciale të Gjykatës Themelore në Prishtinë dhe të Gjykatës së Apelit është rritur efikasiteti i punës së gjyqtarëve, si dhe cilësia e përpilimit të vendimeve gjyqësore. Por në anën tjetër në Gjykatën Themelore të Mitrovicës kemi patur një stagnim të punës. Vonesa të tilla mund të rrezikojnë efikasitetin dhe kredibilitetin e një sistemi ligjor. Përmes gjetjeve  të FHDK-së në kuadër të këtij  raporti i kemi adresuar edhe ngecjet aktuale ne procesimin e rasteve të krimeve të luftës dhe i kemi rekomanduar disa hapa që duhet ti ndërmarrin institucionet dhe organet e gjyqësore të Kosovës me qëllim të tejkalimit  të sfidave të cilat janë duke i shoqëruar këto procese gjyqësore që nga përfundimi i luftës në Kosovë”, ka thënë Alija.

Ndërsa, Albina Shabani – Rama kryetare e Gjykatës Themelore në Prishtinë ka potencuar se iu kanë dhënë prioritet trajtimit të rasteve të krimeve të luftës.

“Gjykata Themelore e Prishtinës, trajtimit të rasteve të krimeve të luftës iu ka dhënë prioritet absolut në raport me gjitha rastet që nga momenti i krijimit të njëjtit. Viteve të fundit është bërë një progres i jashtëzakonshëm, fakti që ka pas një efikasitet në trajtimin e këtyre rasteve, konsideroj se gjitha rastet që janë trajtuar kanë qenë në një afat të arsyeshëm. Fakti që prej vitit të kaluar kanë filluar të ngrihen aktakuzat në mungesë është një prioritet për viktimat që të trajtohen rastet që kanë pritur me vite të tëra e që për gjykatën ka qenë sfidë, por falë bashkëpunimit janë caktuar seancat e para dhe shumë shpejt do të kemi edhe aktgjykimet e para në mungesë”, ka thënë Shabani- Rama.

Atdhe Dema Prokuror Special është shprehur se çdo vit e më tepër ne kemi mësuar qoftë prej gabimeve tona, qoftë nga përvojat ndërkombëtare.

“Nga perspektiva e prokurorisë speciale mund të themi se ne kemi departament në kuadër të Prokurorisë Speciale, departament për krime të luftës, të cilët tentojmë që në shumicën e rasteve ti mbulojmë nga vetë prokurorët që janë pjesë e këtij departamenti, për momentin ne jemi 3 në pritshmëri që numri i prokurorëve do të rritet në drejtim të ndarjes së përgjithësive dhe detyrave që i kemi ne si prokuror. Çdo vit me rradhë ka ardhë në avancim rritje po  edhe në përmirësim të kualitetit të akuzave. Vet fakti tregon që çdo vit e më tepër ne kemi mësu qoftë prej gabimeve tona qoftë nga përvojat ndërkombëtare. Puna ditore në çdo ditë ballafaqohemi zyra jonë pra prokuroria speciale ka mbi 1000 raste  të krimeve të luftës të cilat ne i kemi marrë nga EULEXI, ne jemi në bashkëpunim të vazhdueshëm me Policinë e Kosovës,  përfaqësuesin që e kemi këtu sot kapitenin Avni Vrajolli, në baza ditore kërkojmë  që hetimet e tona të jenë sa më kualitative sa me të bindshme provat dhe sa më lehtë të bëhet puna për gjykatën për gjykimin e rasteve të krimit të luftës” ka thënë Dema.