Një marrëveshje e madhe është shkruar vitet e fundit në lidhje me rreziqet e automatizimit. Papunësia e parashikuar në mënyrë masive, pagat në rënie dhe rritja e pabarazisë, duken qartë që janë gjëra nga të cilat duhet të kemi frikë.

Deri tani nuk janë vetëm profetët e teknologjisë në Silicon Valley, të cilët janë të shqetësuar. Në një studim studiuesit në Universitetin e Oksfordit kanë vlerësuar se jo më pak se 47% e të gjithë vendeve të punës në Amerikë dhe 54% e atyre në Europë janë në një rrezik të lartë për t’u uzurpuar nga makineritë. Dhe jo në 100 vjet apo më shumë, por në vetëm 20 vitet e tjera. “I vetmi ndryshim i vërtetë mes entuziastëve dhe skeptikëve është një afat kohor,” vë në dukje një profesor i universitetit të New York.

E pranoj që ne të gjithë i kemi dëgjuar këto më parë. Punonjësit kanë qenë të shqetësuar në lidhje me rritjen e valës së automatizimit dhe për 200 vjet punëdhënësit i kanë siguruar ata se vende të reja pune natyrisht do të materializohen për të marrë vendin e tyre. Pas të gjithave, nëse kthehemi në vitet 1800 rreth 74% e të gjithë amerikanëve ishin bujqër, ndërsa nga 1900 kjo shifër ishte në 31% dhe nga 2000 në vetëm 3%. Megjithatë, kjo nuk ka çuar në papunësi masive. Në vitin 1930, ekonomisti i njohur John Maynard Keynes parashikoi se ne të gjithë do punojmë vetëm 15 orë javë deri në vitin 2030. Por, që nga vitet 1980, puna na ka marrë shumë kohë, duke sjellë stres dhe ankth.

Ndërkohë, thelbi i kësaj çështjeje nuk po diskutohet. Pyetja e vërtetë që ne duhet të pyesim është: çfarë nënkupton “punë” në këtë epokë?

Çfarë është “puna”?

Në një studim të 12,000 profesionistëve në 2013 nga Harvard Business Review, gjysma thanë se ata mendonin se puna e tyre nuk ka pasur ” kuptim dhe rëndësi” dhe një numër i barabartë nuk ishin në gjendje të lidheshin me misionin e kompanisë së tyre, ndërsa një tjetër sondazh në mesin e 230,000 të punësuar në 142 vende treguan se vetëm 13% e punëtorëve në fakt e donin punën e tyre. Një sondazh i kohëve të fundit në mesin e britanikëve zbuloi se më shumë se 37% mendojnë se kanë një punë që është krejtësisht e padobishme.

Ata kanë, atë që antropologu David Graeber i referohet si “punë koti”. Në letra, këto punë tingëllojnë fantastike. Dhe ende ka rezultate të profesionistëve të suksesshëm me profile LinkedIn-i dhe paga mbreslënëse, të cilët shkojnë në shtëpi çdo mbrëmje dhe ankohen se puna e tyre nuk shërben për asnjë qëllim.

Le të sqarohemi: Unë nuk jam duke folur për punëtorët sanitarë, mësuesit, si dhe infermierët e botës. Nëse këta njerëz do të shkojnë në grevë, ne do të kemi një situatë emergjente në duart tona. Jo, unë jam duke folur për rritje të ushtrisë së konsulentëve, bankierëve, këshilltarëve tatimorë, menaxherëve dhe të tjerë që fitojnë paratë e tyre në takime strategjike për të shtuar vlerë në bashkë-krijimin e rrjetëzimit social. Ose diçka për këtë qëllim.

Pra, a do të ketë ende punë të mjaftueshme për të gjithë pas disa dekadash? Çdokush që ka frikë papunësinë masive nënvlerëson aftësinë e jashtëzakonshme të kapitalizmit për të gjeneruar vende të reja pune koti. Në qoftë se ne duam me të vërtetë të korrim shpërblimet e përparimeve të mëdha teknologjike të bëra në dekadat e fundit, atëherë ne duhet të mendojmë sërish rrënjësisht përkufizimin tonë për “punën”.

Paradoksi i progresit

Ajo fillon me një pyetje shekullore: Cili është kuptimi i jetës? Shumica e njerëzve do të thonë se kuptimi i jetës është për ta bërë botën pak më të bukur ose më interesante. Por si? Këto ditë, përgjigjja jonë kryesore për këtë është: me punë.

Përkufizimi ynë i punës, megjithatë, është tepër i ngushtë. Vetëm puna që gjeneron para është e lejuar për t’u llogaritur drejt GDP -së. Por çfarë ndodh kur një pjesë e njerëzve konsiderohen të suksesshëm, por puna e tyre është e kotë? Kjo është një nga tabutë më të mëdha të kohës sonë.

Ironia është se progresi teknologjik vetëm po e acaron këtë krizë. Historikisht, shoqëria ka qenë në gjendje të përballojë më shumë vende pune koti pikërisht, sepse robotët tanë po përmirësohen çdo ditë e më shumë. Edhe pasi fermat dhe fabrikat tona rriten në mënyrë efikase, ato përbëjnë një pjesë të tkurrur të ekonomisë sonë. Dhe sa më produktive u bë bujqësia dhe prodhimi, më pak njerëz u punësuan. Kjo quhet paradoksi i progresit: sa më të pasur bëhemi, aq më shumë hapësirë kemi për të humbur kohën tonë. Është si ajo shprehja që Brad Pitt thotë në Fight Club: “ne po punojmë nëpër punë që i urrejmë në mënyrë që të blejmë budallalliqet që nuk na nevojiten.”

Ka ardhur koha që të ndalojmë së debatuari nëpër shtëpitë tona, por ta kthejmë atë në një çështje të vërtetë: si do të duket ekonomia jonë në qoftë se ne do ta ripërcaktonim rrënjësisht kuptimin e punës? Unë vendosmërisht besoj se të ardhurat bazë universale janë përgjigjja më efektive për dilemën e avancimit të robotizimit. Jo sepse robotët do të marrin përsipër të gjitha punët e qëllimshme, por për shkak se të ardhurat themelore do t’u japin të gjithëve mundësinë për të bërë punë që janë kuptimplota.

Unë besoj në një të ardhme, ku vlera e punës tuaj nuk përcaktohet nga madhësia e pagesës tuaj, por nga sasia e lumturisë dhe e kuptimit që ju i jepni. Unë besoj në një të ardhme, ku arsimi nuk është për t’iu përgatitur për një punë tjetër të padobishme, por për një jetë të jetuar mirë. Unë besoj në një të ardhme, ku “punët janë për robotët dhe jeta është për njerëzit.”

Dhe në qoftë se të ardhurat bazë tingëllojnë utopike për ju, atëherë unë do të doja t’iu kujtoj se çdo arritje e qytetërimit – nga fundi i skllavërisë deri në demokracinë për të drejta të barabarta për burrat dhe gratë – ishte një herë një fantazi utopike gjithashtu. Ose, si Oscar Wilde shkroi kohë më parë: “Progresi është realizimi i utopive.”