Gjashtë të rinj nga Organizata Joqeveritare “BONEVET” prezantuan në Gjakovë veturën e parë elektrike të ndërtuar nga të rinjtë në Europë.
Ndërkohë që shumica e kosovarëve po përgatiteshin për pushimet e tyre të verës, një grup të rinjsh gjakovarë prezantuan para publikut projektin e tyre të veçantë, veturën e parë elektrike të bërë nga të rinjtë ndonjëherë në Europë.

Gjatë vitit të kaluar, gjashtë të rinj nga “BONEVET”, kanë punuar për t’i dhënë jetë të re veturës Renault Twingo, duke e transformuar atë nga një veturë me benzinë në një makinë elektrike plotësisht funksionale.

Projekti përfundimtar u testua një muaj më parë në Çarshinë e Vjetër në Gjakovë dhe u prezantua sot para publikut.

Gjithçka filloi në fillim të vitit 2016, kur stafi i “BONEVET” dhe themeluesi i saj, Vllaznim Xhiha vendosën ta zhvendosin organizatën nga Gjakova në një nivel më të lartë.

Që nga themelimi i saj, kjo OJQ është përqendruar kryesisht në projektet e vogla të inxhinierisë, por ata donin të merrnin një iniciativë më të madhe dhe të fokusuar tek mjedisi.

Kështu u krijua ideja e projektit “Automjeti Elektrik IPKO BONEVET’ (AEIB)”. Pastaj ishte koha për të gjetur krijuesit. Pas një procesi përzgjedhës të udhëhequr nga stafi i “BONEVET”, gjashtë të rinj, të moshave nga 14-16 vjeç, u zgjodhën nga 20 kandidatë për të kryer një projekt njëvjeçar.

“Ne kemi zgjedhur tre djem dhe tri vajza. Kjo ishte me të vërtetë e rëndësishme për ne”, theksoi Xhiha, i cili ka qenë avokat për barazinë gjinore në “BONEVET” që nga fillimi.

Ekipi i gjashtë inxhinierëve që po lulëzojnë, të mbështetur nga mentorët e tyre, mësuan të gjitha bazat për krijimin e makinave elektrike, përfshirë projektimin 3D, elektronikën dhe mekanikën, në harmoni me afatet kohore që i kishin vendosur.

Ishte një proces i dobishëm për të rinjtë, të cilët në disa raste mësuan përmes eksperimenteve dhe gabimeve të tyre.

“Mësova dizajnin gjatë punës. E dija pak, por kisha pjesë shumë të vështira për t’i dizajnuar. Unë pothuajse mësova çdo mjet dhe kisha për të hartuar të gjithë makinën në vetëm një javë”, kujton Dion Doli, një krijues 16-vjeçar dhe një nga specialistët e dizajnit 3D.

Krijuesit e përkushtuan gjithë kohën e tyre të lirë për të ardhur tek organizata pothuajse çdo ditë këtë vit, për të realizuar projektin e tyre. Të ballafaqoheshin me sfida komplekse u bë rutinë për ta.

Krijuesit e rinj, gjithashtu, duhej të mësonin të punonin si ekip, shpjeguan ata.

“Në fillim, me të vërtetë nuk dinim si të komunikonim dhe nuk ishim lojtarë të ekipit. Por, ne mësuam si ta bëjmë këtë dhe në vend që të punonim vetë, ne shkonim te njëri-tjetri për ndihmë”, tha Enisa Muhaxhiri, 16 vjeçare.

“Mësuam të pranonim mendimin e dikujt tjetër, kur ishte më i mirë se sa yni”, shtoi Buna Perteshoni, 16-vjeçare, eksperte e menaxhimit në ekip.

Lumi Zhubi, 15 vjeçari i cili ka qenë anëtar i “BONEVET” që në fillim, foli për ‘Prishtina Insight’ për një nga pjesët më të vështira të projektit.

“Ne kishim presion kur po i montonim bateritë sepse i pritëm ato për gjashtë muaj dhe bateritë janë gjëja më e rrezikshme në makinë”, tha ai.

Faza përfundimtare e procesit ishte lidhja dhe instalimi i 40 pakove të baterive me peshë afërsisht 100 kg në total, që ruajnë dhe sigurojnë energjinë e nevojshme për të drejtuar motorin elektrik.

U deshën disa ditë punë në garazh, ku temperaturat ndonjëherë arrinin 40 gradë celsius, për të montuar më në fund bateritë dhe për të ndezur makinën.

Ekipi shpreson se projekti i tyre do të bëjë që komuniteti lokal të jetë i hapur ndaj makinave elektrike. Buna dhe Gëzim Haziri, dy 15 vjeçarë, dëshirojnë të shohin makinën që përdoret rregullisht për të “vozitur rreth Çarshisë së Vjetër dhe për të ndaluar emetimin e dioksidit të karbonit”.

Ata insistojnë që makinat elektrike do të zvogëlojnë zhurmën dhe ndotjen e ajrit në qytet.

Doli pranon se shumica e njerëzve ende duhet të binden për përfitimet pozitive të makinave elektrike, veçanërisht për shkak se ato konsiderohen si të shtrenjta.

“Unë zakonisht u them njerëzve se do t’i kushtonte vetëm një euro për të shkuar në Prishtinë me një makinë elektrike”, thotë ai.

Ekipi po shikon përpara për projekte të reja, të tilla si partneritetet e mundshme me kompanitë e makinave për të ndërtuar makina që punojnë me energji diellore dhe madje edhe me hidrogjen. Ata gjithashtu shpresojnë të zgjerojnë shtrirjen e “BONEVET” në Kosovë, për të përfshirë më shumë të rinj në këtë hapësirë krijuese.

Foto: Atdhe Mulla
Beratrisa Zherka, 14 vjeçare, anëtarja më e re e ekipit, tha: “Njerëzit u mahnitën. Ata nuk mund të besonin që ne, në moshën tonë, bëmë këtë punë të mrekullueshme … edhe të tjerët mund të bëjnë të njëjtën gjë, të tjerët mund të mësojnë”.

Tani që projekti është i kompletuar, ironia e vetme është se asnjëri prej krijuesve nuk është aq i vjetër sa të ketë patentë shofer. Për këtë, Zhubi u përgjigj me vështirësi.

“Por të gjithë ne gjithashtu kemi aftësi të mira për Photoshop”.