Zyrtarë të lartë të BE-së po punojnë në prapaskenë për të “korrigjuar” një ligj të ri në Bosnje-Hercegovinë që kriminalizon mohimin e masakrës së 8,000 myslimanëve në Srebrenicë, pasi konkludohet privatisht se rrezikon rindezjen e konfliktit të ri rajonal.

Milorad Dodik, anëtari serb i udhëheqjes trepalëshe të Bosnjës, është akuzuar muajt e fundit se kërkon të shpërbëjë vendin duke tërhequr pjesën e tij serbe nga institucionet e nivelit shtetëror.

Ai ka thënë se ka një çekuilibër pushteti dhe se kur Valentin Inzko, kreu në largim i zyrës së përfaqësuesit të lartë të Bosnjës, e shpalli të jashtëligjshëm mohimin e gjenocidit këtë verë, “ishte jodemokratike dhe shkak i problemit”.

Lëvizjet e Dodikut për të rimarrë pushtetin janë dënuar gjerësisht nga komuniteti ndërkombëtar, të cilët e akuzojnë atë se po e çon rajonin në luftë, por zbulohet se komisioneri evropian për zgjerimin, Olivér Várhelyi, ka arritur në përfundimin se ligji i Inzkos është përgjegjës për krizën aktuale.

Gjatë një takimi me delegacionin e BE-së në Bosnje, Várhelyi – i cili është përgjegjës për forcimin e marrëdhënieve të bllokut me këtë shtet dha vlerësimin e tij se Inzko “ishte fajtor për krizën aktuale politike” në vend dhe “delegjitimimin” e zyrës së përfaqësuesit të lartë.

“Ndërsa amendamentet e Inzkos nuk mund të kundërshtoheshin nga pikëpamja e thelbit të ligjit, fakti që ai u imponua në ditën e fundit të mandatit të Inzkos kishte qenë problematik”, raportohet të ketë thënë Várhelyi në mbledhjen e 25 nëntorit.

“Veçanërisht për shkak se ishte një vendim i rëndësishëm, ai duhej të bazohej në një debat të plotë me të gjithë në bord. Pyetja ishte tani se si ta korrigjojmë këtë”, citohet të ketë thënë ai.

Várhelyi, një hungarez i afërt me kryeministrin e djathtë të vendit të tij, Viktor Orbán, u tha kolegëve të tij zyrtarë të BE-së se udhëheqja myslimane boshnjake kishte sinjalizuar gatishmërinë për ta zgjidhur këtë çështje nëpërmjet miratimit të një ligji të ri që mund të kthejë Dodikun dhe entitetin e Republikës Sërpska në institucione, raporton Guardian.

Marrëveshja e paqes e Dejtonit e vitit 1994 i dha fund një lufte civile që kushtoi rreth 100,000 jetë pas shpërbërjes së Jugosllavisë, duke përfshirë atë të më shumë se 8 mijë burrave dhe djemve myslimanë boshnjakë të vrarë në dhe rreth qytetit të Srebrenicës.

Marrëveshja krijoi një kushtetutë të re për Bosnjën, e përbërë nga dy njësi: Federata e Bosnje dhe Hercegovinës, e përbërë kryesisht nga myslimanë dhe kroatë boshnjakë, dhe Republika Srpska. Presidenca tre anëtarëshe e Bosnjës mbahet nga përfaqësues të këtyre tre grupeve kryesore etnike.

Të ashtuquajturat “Kompetenca të Bonit” të vitit 1997 i japin gjithashtu kompetenca të konsiderueshme ligjbërëse zyrës së përfaqësuesit të lartë, përgjegjës për zbatimin e marrëveshjes. Ajo ka autoritetin të vendosë vendime ose të shkarkojë zyrtarë që minojnë ekuilibrin etnik të pasluftës dhe përpjekjet për pajtim.

Inzko, një diplomat austriak, e bëri mohimin e gjenocidit të dënueshëm me deri në pesë vjet burg në korrik. Ai përmendi një refuzim nga asambleja serbe e Bosnjës për të tërhequr dekoratat e dhëna tre kriminelëve të dënuar të luftës si pjesë e arsyetimit të tij.

Procesverbali zbulon se Várhelyi tha se ai besonte se kishte një rrugëdalje nga kriza aktuale dhe se ai kishte sanksionuar një seancë të posaçme të asamblesë së Republikës Sërpska më 10 dhjetor, ku anëtarët mbështetën një rezolutë që mbështeste rimarrjen e pushteteve.

Megjithatë, kushti i tij ishte që legjislacioni që kërkohej për t’i marrë pushtetet nga shteti në fushën e administrimit të taksave, gjyqësorit, inteligjencës dhe madje edhe ushtrisë kombëtare, në mënyrë që të krijonte një forcë serbe, duhet të shtyhej për gjashtë muaj për të lejuar koha për negociata.

Várhelyi tha se marrëveshja për ligjin e gjenocidit është jetike në mënyrë që Dodik të njeh pasardhësin e Inzkos, Christian Schmidt të Gjermanisë, i cili ka thënë se rajoni përballet me krizën e tij më të madhe në një çerek shekulli.