Ftesa për të folur përpara një kolektivi të majtë në Romë për marrëdhëniet italo-shqiptare më entuziasmoi jashtë mase dhe, pa rrenë, entuziazmi më mbajti si të dehur gjer në ditën kur do të më duhej të sfidoja ankthin që më cimbis rishtazi kufiri, autoritetet, kontrollet, pritja në radhë, vështrimi zhbirues i policit kufitar, e folura përtace në gjuhën e tij, verifikimi tendencioz i pasaportës, si dhe kalvari gjer te mbërritja në aeroport: shqetësimi nëse taksia do të më shpjerë në kohë, nëse kam mjaftueshëm para për botën e madhe atje jashtë, nese nuk kam harruar gjësend etj.

Hiq këto andrallat e vogla, kufiri më ndrydh shpirtërisht edhe me imazhet që shpalosen atje. Që nga pamja e shqyer e Krujës nën mjegullën e guroreve dhe furrave të gëlqeres te drithmat e plakave të rrënjosura në melankolinë e nëntokës përballë idesë së ngjitjes në qiell, atje ku për to jetojnë krijesat e Mikelanxhelos dhe shpresat për shëlbim; të rinj me tuta dhe turinj të egërsuar; ish-refugjatë të përmalluar që tërheqin zvarrë pas vetes fëmijët turivarur, pa nostalgji dhe me një shqipe këngëtare; një lloj i ri njerëzimi që banon nëpër aeroporte po aq shpengueshëm sa ç’mund të jetojë një provincial me ditët e djegura në pijetoren e mëhallës; shurdhëria dhe migrena që më shkakton fluturimi i avionit dhe, mbi te gjitha, tymosja e një metafizike të dhunshme mbi vendet ku do të shkoj.

Për fat, bileta me numër 18F tregonte se mua më kishte qëlluar të ulesha pranë dritares dhe fluturimi mbi Adriatik ma shkërdheu trurin me një ekstazë të shfrenuar estetike, duke përjetuar në të njëjtën kohë përpëlitjen e flatrave të dyllta të Dedalusit, anijet liburne në blunë e smeraldtë të detit të vjetër, një varg nga Pafundësia e Giacomo Leopardi-t për të vazhduar me sentimentet rurale alla Ugo Foscolo-s dhe me qytetin e përjetshëm, Romën, që shfaqej e magjishme nga lartësitë pa ajër, Roma e Ovidit, Roma e vëllezërve Grakus, Roma e lumpenëve lapërdharë të Pasolini-t, Roma e Jep Gambardella-s, Roma e një vizite të shkurtër këtu e dhjetë vjet më parë kur pashë për së pari herë rrënojat e vjetra dhe ndjeva të më dridheshin gjunjët, Roma e një poezie të pambaruar për sivëllezërit e humbur nëpër natë.

Zbritja në aeroportin e Fiumiçinos më ringjall sërish atë ankthin e vjetër, sidomos kur vërej doganierë që na kategorizojnë sipas pasaportave: ata të BE-së veç, anglo-amerikanët veç, kurse kopeja e shqiptarëve, arabëve, aziatikëve bashkë, bashkë dhe nxitueshëm, bashkë dhe durueshëm, bashkë dhe të ngjeshur. Kufitarë të tjerë e ndajnë pastaj kopenë në tufëza, sipas sportelit përkatës, këtej dhe andej. Mua më çuan te sporteli numër 19, ku një fuks fmijaç, lac, pak mbi të njëzetat, i shtrirë ngeshëm pas xhamit, bezdiste me pyetje të shumta dy shqiptarka dhe një burrë të ri, të cilin e kqyrja me vëmëndje si skuqej, nxihej, zverdhej dhe tregonte gjatë gjithë kohës gjëra. Pas tyre, unë. Ku do të shkosh? Në Romë. Për sa? Për dy ditë. Ku? Te një mikesha ime. Për çfarë? Për një takim ekologjik. Ku i ke biletat? Ja, në telef… Ej ti, eja pas meje! E ndjek pas nën soditjen e sikletshme të një turme shqiptarësh, duke u përpjekur të ngreh në turi një buzagaz artificial për atë çfarë mund të ish vetëm një keqkuptim i vogël.

Por buzagazi shkoi më kot, atë nuk e vuri askush në xhevap. Në zyrën e policisë kufitare gjej një familje të re hispanikësh, valixhet e së cilëve po zbërtheheshin për kontroll të imtësishëm. Fmijaçi me tesha xhandari më zgjat një formular me pyetje se kush isha, çfarë pune bëja, ç’doja aty, kë kisha atje, sa para posedoja, ku do të flija, nëse kisha të afërm ose një letër rekomanduese nga njerëzit me të cilët do të takohesha, trembëdhjetë pyetje që i plotësova shpejt e shpejt, nën prezencën toksike të tij. Pasi e mbaroj, ai e tërheq me turr formularin dhe më thotë: Ke vetëm pesë minuta kohë të më tregosh rezervimin e hotelit, biletën e kthimit dhe kartën e kreditit, përndryshe vai via. Ulem dhe komunikoj në telefon me ftuesit. Ata më sjellin adresën e apartamentit ku do të banoj si dhe gjej në email biletën e kthimit, por as pesë minuta dhe ai riparaqitet gëzueshëm përkrah një polici te të pesëdhjetat, një dava qimekuqi me hije lopçari. Teksa unë u tregoja biletën e kthimit tok me adresën e banimit, thuajse afër hundës time, krenarë si për një gjah të zënë në grackë, ata më paternalizojnë në pozë përbuzëse dhe më përqeshnin me të folme disi dialektore. Jo, nuk mjaftojnë, të duhet rezervim në Booking, ti do të kthehesh mbrapsht. Ja, të lutem, mund të flasësh në telefon me ftuesit e mi, i them. Jo, unë flas vetëm me ty dhe ti, vai via, tha dhe fishkëlleu, duke u kthyer pas pak çastesh me një dokument që dëshmonte se unë nuk i plotësoj kushtet e qëndrimit dhe më ftoi ta nënshkruaja atë. Unë refuzoj dhe i them se nuk është e vërtetë se nuk i plotësoj kushtet e qëndrimit. Ai më thotë “ok” dhe nervoz, me një gjest që do të përkthehej “ta tregoj unë ty”, zhduket me galop. Ky është racizëm, i them me zë të lartë, anglisht, çka bëri që hispaniku gjer atë çast i përgjumur, pothuajse i padukshëm, të kafshonte buzën dhe të më thoshte të ulja zërin se do ta haja më keq, përvojë prej refugjati të regjur kjo që në fakt nuk gaboi.

Dhjetë minuta më vonë më prezantohet një policeshë që më urdhëron t’i shkoj pas dhe shoh se ajo më udhëhoqi drejt sportelit të kthimit. Për ku? – e pyes. Për Tiranë, më thotë. Unë nuk kthehem në Tiranë, i them, kjo është e padrejtë. Do të shkosh në polici? – më gërmushet. Po, i them, të shkoj. Je i sigurt? I sigurt. E mirë, eja pas meje! Arrijmë në zyrën ku ndodhej shefi, një mesoburrë nevrik dhe i shogët. Policesha i tregon se unë refuzova të kaloja dhe ai më kthehet vrulltazi e me zemërim. Unë i kam letrat në rregull, i paraprij, do të rri vetëm dy ditë, nuk e di pse më ndodh kjo. Ti do të ikësh, m’u hakërrye ai. Më dëgjo, i them. Ti do të ikësh. Më dëgjo, të lutem. Ti do të ikësh. Jo, nuk iki. Ti do të ikësh. Jo, nuk iki. Ti do të ikësh. Jo, nuk iki. Dhe situata u bë aq e nderë sa nëse nuk do të ndërhynte një zonjë për të ulur gjakrat, zotëria dukshëm do ta humbiste toruan. Ajo më vuri një polic në krye dhe më përcolli për në stacionin policor të aeroportit.

Aty gjej një stacion policor tipik si në Shqipëri, të pistë dhe me dy policë të trashur në mërzi, si dhe më duket se i nëndheshëm ngaqë nuk kishte dritë. Më marin telefonin me forcë. Në stolat e koridorit, nga një qeli aty afër, rrinin si statuja dy të rinj iranianë, me gjasë bashëshortë.

Përshëndetemi, i them se më pëlqen poezia iraniane, burri i ri qesh, i them se më pëlqen edhe kinemaja iraniane, por ai, dukshëm i demoralizuar nuk e torri më tej bisedën. Dy rojet ma bëjnë me shenjë dhe më ftojnë të futem në një qeli të ngushtë, me një xham sa gjysma e faqes së murit dhe me pamje nga koridori. Asokohe njeri prej tyre vë dorashka të zeza. Hiqi! Çfarë? Këpucët. I heq dhe ata më marrin lidhëset. Hiq trikon, më thonë. E heq edhe trikon. Hiq edhe pantallonat! I heq edhe ato dhe më marin rrypin. Hiqi! Çfarë të heq më? Brekët! Brekët?! Jo, nuk i heq. Hiqi! Jo nuk i heq. Hiqi! Jo nuk i heq. Hiqi! Jo pra, nuk i heq. Jemi burra, thonë, hiqi! Jo, i them, nuk i heq, i bindur se nëse do t’i hiqja brekët, niveli i kontrollit do të shkonte edhe më larg, si shtrydhje koqesh dhe larg qoftë, gishtat në bythë. Nëse dëshironi, kontrolloni me duar, u them, por brekët nuk i heq, çfarëdo që të më ndodhë. Ata nuk më prekin, vetëm më hapin gojën për të më kontrolluar në dhëmbët e poshtëm e të sipërm, pastaj këpucët, sqetullat dhe gishtërinjtë e këmbëve. Dhe dalin, duke mbyllur derën nga jashtë e duke më lënë pothuajse lakuriq, nën syrin një kamere vëzhguese në tavan.

Në qeli, dy shtretër të vegjël të tipit shezlong plazhi dhe absolutisht asgjë tjetër. Vihem të lexoj çfarë shkruhej në muret e vandalizuar dhe, përveç hieroglifeve arabe, një qesh dhe qij në anglisht, pjesa tjetër ishin të gjitha zhgarravina shqiptarësh si “Devi Shkodër”, “Mirjet Hoxha Kala e Dodës”, “Romario nga Librazhdi”, “Mama zemër Baba”, “Kingu Has”, “Kukësi”, një shqiponjë e vizatuar tepër keq, mandej dy duar të përthyera në formën e simbolit tonë kombëtar me ca thënie të palexueshme. Kërkova aty afër dhe gjeta një kokëz lidhëseje tutash dhe shkrova edhe unë emrin tim: “Klodi Leka, 30.5.2024”. Ulem në shezlong dhe, duke menduar për Devin, Mirjetin, Romarion nga Librazhdi, për tërë ata shqiptarë pa gjuhë dhe para që kanë fjetur para meje në atë shezlong, më zë gjumi. Befas zgjohem nga lëvizjet e potershme dhe afrohem te dritarja ku shoh se në koridor, nën xhamin e qelisë time, ishte ulur një grua e re zezake, nga telefoni i së cilës vërej se kishin kaluar plot dy orë. Ajo qante me lot të trashë dhe stërmundohej të fliste në gjuhën e saj me policët që, përveçse nuk kuptonin asgjë, vinin edhe buzët në gaz. Mashkulli i saj, një zezak tepër i pashëm, me sa arrita të kuptoj i ishte nënshtruar një kontrolli të imtësishëm dhe tani e shoqëronin për në qeli. Boti ndihej aq i poshtëruar sa nuk guxoi t’ia hidhte sytë të shoqes as kur e plasën në qelinë ngjitur me qelinë time. Këtij me gjasë ia kanë hequr brekët, mendova, përkundër meje, shqiptarit, që ndoshta u tolerova se jemi një rang më lart se ta, zezakë të kuzhinës, në hierarkinë e racizmit italian. Gruaja zezake ktheu kokën nga unë, i qesha me përzemërsi, por lotët e saj nuk u ndalën: rridhnin njëri pas tjetrit të mekur, të mëdhenj, të butë, pa zë dhe ankesë, si lumth, çka më kujtoi këngën “Cry me a river” të Ella Fitzgerald.

Sidoqoftë, ajo çfarë më bëri më tepër habi ishte se përtej trajtimit si një terrorist, ose siç thotë Giorgio Agamben-i si nje Homo Sacer, si njeri i ndyrë pa të drejta, nuk më kontrolluan çantëzën e shpinës, por thjesht e morën dhe e mbyllën në një magazinë të vogël përballë meje. Logjika ta do se çanta do të ishte objekti i parë i kontrollit, vendi ku ka më shumë hapësirë se vrima e bythës ose koqet për të fshehur gjëra të kundraligjshme. Vëzhgova, tërë sy e veshë, por nuk e kontrolluan as më vonë, në nëntë orë pritjeje në atë hapësirë të zymtë, të zhveshur, ku askush nuk më njoftoi se për çfarë mbahesha nën privimin e lirisë dhe nën mbikqyrje dhe as më pyetën nëse doja të konsumoja të drejtën për një telefonatë, ujë, ushqim, barna, as se si quhesha, as nëse isha i mërzitur, thjesht dhe vetëm për njerëzillëk, në kuadër të due popoli, uno mare, un’amicizia. Qartazi, duke mos e kontrolluar çantën, kuptova se ata nuk ishin të interesuar për të gjetur gjë, por për të më poshtëruar mua, individin, shqiptarin, statistikën për Respingimento alla frontiera, kavjen laboratorike për Provvedimento discrezionale, ligjin që i jep liri policit për të zbatuar një procedurë tejet të ashpër dhe për të marrë vendime arbitrare.

Për nëntë orë notova në atë hapësirë të zbrazët hamendjesh pa e marrë dot me mend se cili ishte faji im, akuza, vepra, duke pandehur përgjatë orës së parë se nuk do të më mbanin gjatë dhe se ajo ishte kohëzgjatje e pranueshme për verifikim, në orën e dytë se do të më hipnin në avion, në orën e katërt se më kishin rrasur ndonjë akuzë si kundërshtim për shkak të detyrës, në orën e pestë se mos më kanë ngatërruar ose më dyshojnë për ndonjë person tjetër, me pandehmat që erdhën e u zmadhuan në paranojë në orën e shtatë se mos më kanë skeduar për disa shkrime dhe dalje televizive kundër tendencave kolonialiste italiane në Shqipëri, gjë për të cilën e përqeshja pa mëshirë veten se po fryja rolin tim në histori, në orën e tetë nisa të bërtisja, t’i gjuaja derës në shqelma, të vërtisja shezlongun mbi xham, t’u thoja se do t’i mposhtnim si në 1920 dhe në ’40-n dhe e gjitha kjo ndodhi, sigurisht, pa zë, në kokën time.

Andej nga ora e nëntë e pengmarrjes, i ngopur gjer në grykë me absurditetin e asaj pritjeje të pakuptimtë, pashë policët që ndërruan turnet dhe paqtova veten me atë vargun e Dantes: “O ti që hyn në këtë derë, lëre pas çdo shpresë.” Tani nuk doja më as të lirohesha, madje me njëfarë kënaqësie perverse uroja ta shtynin edhe më, me orë, ditë, javë, muaj, burgosjen në atë qoshk pa dritë ku koha dhe hapësira nuk kishin më kuptim, t’i eksploroja edhe unë ato dhoma nëpër të cilat kaluan këto tridhjetë vjet fqinj, kushërinj, miq dhe shqiptarë të të gjitha llojeve, të më damkosnin me llagëpin e të dënuarit dhe kriminelit, të isha shqiptari i keq, barbari pa qytetari, koloni, hajduti i veturave, sivëllai jugor i viteve ’70, i internuari në Ustikë dhe, në zenitin e atij sadomazokizmi klaustrofobik, u shtriva duke shkumëzuar në shezlong, ku ia behu një gjumë i ëmbël e i rëndë, që edhe ai, ashtu si ideja e dy ditëve të bukura në Romë, nuk ishte e thënë të zgjaste.

Pa pikë takti, duke më zgjuar me pasthirrma dhe pa u futur në dhomë, roja e re më tha të çohesha dhe të merrja plaçkat. Më dhanë mbrapsht lidhëset, rrypin, telefonin, çantën dhe ashtu jermazi, më ngjitën në një zyrë në katin e sipërm të aeroportit. Para se të më jepnin edhe pasaportën, më lanë në pritje në një biçim paradhome në shoqërinë depresive të dy afrikanëve të rinj. E pyes zyrtarin nëse po më kthejnë në Shqipëri, por ai, gjoja i habitur, më thotë se jo, se do të qëndroj në Itali dhe më përcjell drejt sportelit, ose Murit të Adrianit, për kapërcimin e së cilit më mbajtën plot nëntë orë. Dhe po gjoja, sikur të më bënin nder, nuk më kaluan as sipas rregullit, drejt për së drejti, por anash, pothuajse përvjedhurazi, duke më rrëmbyer edhe atë copëz lavdie simbolike të traut që ngrihej para meje për të hyrë në zemrën e botës së qytetëruar, Imperias, Evropës, ashtu siç më takonte, si një i huaj që supozohet se ka fituar qytetarinë. Për më tepër, asnjë kërkimfalje dhe asnjë buonagiornata sa për të larë gojën.

Jam jashtë, në koridoret si labirinthe të një aeroporti që duket sikur nuk ka mbarim dhe më duhet të eci, të eci, të eci jo aq për të thithur ajrin e lirisë, por sall një cigare, e dyta në dhjetë orë përulje dhe nënshtrim. I turbulluar, mezi gjej daljen. Kur zbrita këtu ishte ditë, tani është darkë dhe me internetin e dobët të aeroportit shkruaj me Besin, shok, shqiptar, i cili ka ardhur nga veriu i thellë italian dhe më pret. Pastaj, së bashku, gjejmë Stefanon, kamerad, italian, i cili më përqafon dhe puth në të dyja faqet, duke u ndjerë keq për çfarë më ka ngjarë. Mandej gjejmë Margot (nom de guerre), shoqe, shqiptare dhe bashkë me të kolektivin Laboratoria Ecologista Autogestita – BERTA, i cili më priti gjer pas mesnate për të më dëgjuar dhe për të më ndjerë. I falënderoj pafund për stërmundimin e tyre për të më nxjerrë nga katakombet e turpshme të shtetit racist italian, çka më dha shansin të grumbulloj përjetime të reja mbi Romën dhe lëvizjen e majtë italiane.

Kjo është pra gjithë çfarë më ngjau në Romë nën fanfarat festive të vëllazërisë së rreme italo-shqiptare, vëllamëri e bazuar mbi pazaret e pista dhe lotët e refugjatëve afrikanë, çka më rikonfirmoi se përtej pallavrave politike, ne shqiptarët nuk mund të jemi veçse fqinj të varfër e të dyshimtë për fashizmin e ri dhe të vjetër italian. Por sidoqoftë, Italia nuk janë racistët e saj. Është Stefano, Margot, Andrea, Lula, BERTA dhe miliona progresistët e saj.