I. Ç ‘lloje konfliktesh i fusin shtetet në luftë apo mos marrëveshje –

Pra, paqen e dëmtojnë më së shumti kontestet, mosmarrëveshjet e ndryshme që ndodhin në mes shteteve, për territor, kombësi, sovranitet, siguri,  religjion, ideologji,  ekonomi, si dhe shumë çështje të tjera me rëndësi strategjike dhe nacionale, për shtetin. Prandaj, ne më të drejtë mund të konstatojmë se në marrëdhëniet politike ndërkombëtare, kontestet në mes të shteteve janë goxha vështirë të zgjidhen, dhe njëkohësisht mjetet për zgjidhjen e këtyre mosmarrëveshjeve nuk kanë ndryshuar shumë. Nisur nga ajo që kemi cekur në titullin e këtij shkrimi mund të themi se Ballkani Perëndimor është një pikë e rrezikshme manovrimi e Kinës dhe Rusisë. Andaj, për të pasur nën kontroll  rajonin e Ballkanit Perëndimor, konsideroji se SHBA-të duhet marrin rolin kryesor në ndërmjetësimin e dialogut midis Kosovës dhe Serbisë, para së gjithash, SHBA-të, për mendimin tim duhet në mënyrën sa më të shpejtë të caktojë një të Dërguar të Posaçëm Presidencial për të ndërmjetësuar dialogun mes Kosovës dhe Serbisë, sikur në të kalurën që ka qenë R. Holbrooke,  të cilat bisedime duhet të bëhen në nivel të barabartë midis Kosovës dhe Serbisë.

SHBA mund dhe kanë potencialin ekonomik, politik, ushtarak dhe diplomatik që të detyrojë Presidentin serb Aleksandar Vuçiq të njohë Kosovën duke kërcënuar të ngrijë pasuritë në det të hapur të tij dhe vëllait të tij.

Ne e dimë,  se viteve të fundit se Rusia dhe Serbia kanë kërkuar të frikësojnë Kosovën duke krijuar poste ushtarake afër kufirit të Kosovës. Andaj, edhe ne mund të themi se një SHBA globale nuk mund të shmangë përballjen me Kinën dhe Rusinë. Pra, Shtetet e Bashkuara janë në një kurs përplasjeje me Kinën dhe Rusinë për sa i përket ideologjisë dhe ndikimit. Si një demokraci liberale, sistemi i qeverisjes amerikane është anti-pod i modelit autoritar të qeverisjes në Kinë dhe Rusi, të dy shkelës të egër të te drejtave të njeriut. Larg nga “ngritja paqësore” e shpallur nga Kryeministri Xi Jinping, Kina së bashku me Rusinë po nxit konflikt në Ballkanin Perëndimor, Detin e Kinës Jugore dhe Ukrainën – duke provuar bazat e vendosmërisë së Amerikës.

II. Vëllazëria midis Kinës dhe Rusisë –

Vëllazëria midis Kinës dhe Rusisë  daton që nga themelimi i Partisë Komuniste Kineze, CPC, 100 vjet më parë. Komunistët e Kinës u frymëzuan nga Revolucioni Bolshevik i vitit 1917 dhe konsolidimi i tij në të gjithë Perandorinë e madhe Ruse. Po kështu, Kina Komuniste lindi në kazanin e konfliktit. Kuadrot e CPC mundën si pushtimin japonez ashtu edhe forcat nacionaliste të Chiang Kai-shek. Trupat kineze u vendosën në gadishullin Korean në 1950. Kina ishte gjithashtu në luftë me vetveten, gjatë Revolucionit Kulturor të viteve 1960. Kina mori udhëheqjen e botës Komuniste kur Bashkimi Sovjetik u shemb në 1991.

Në kontekstin që po flasim as Kina dhe as Rusia nuk dëshirojnë të përballen drejtpërdrejt me SHBA. Tani për tani, ato nxisin konflikte jashtë vëmendjes dhe në hapësirën kibernetike. Qëllimi i tyre është të mohojnë vlerat universale të lirisë dhe demokracisë, ndërsa minojnë udhëheqjen amerikane dhe institucionet perëndimore të tilla si NATO dhe BE. Pas samitit Biden-Putin, Ministri i Jashtëm rus Sergey Lavrov paralajmëroi: “Hegjemonia juaj ka mbaruar. Rregullat tuaja nuk zbatohen. ”

Kina dhe Rusia do të vazhdojnë të testojnë kufijtë e fuqisë së tyre derisa të ndalohen. Kur bajoneta takohet me mish, ajo zhytet më thellë. Xi paralajmëroi kohët e fundit se ata që përpiqen të bllokojnë ngjitjen e Kinës do të takohen me një “mur prej çeliku”. A ishin vërejtjet e tij një paralajmërim për Perëndimin, apo për konsum të brendshëm. Reputacioni i Xi është dëmtuar nga trajtimi i tij i pandemisë Covid-19. Mrekullia ekonomike e Kinës po ngadalësohet, ekonomia e saj po rritet vetëm 6.6 përqind në 2018, norma më e ulët në 28 vjet. Popullsia e saj po plaket, duke ngadalësuar më tej zhvillimin ekonomik. CPC përbëhet nga elita, vështirë se përfaqëson 1.4 miliardë kinezë.

Ndërkohë, Ukraina është një pikë e ndezur për përshkallëzimin e konfliktit midis Rusisë dhe Perëndimit. Rusia mbështet policitë separatiste në Donbas, në Ukrainën juglindore. Kohët e fundit përshkallëzoi tensionin duke u përballur me HMS Defender, një anije luftarake britanike që lundronte në ujërat ndërkombëtare pranë Krimesë, të cilën Rusia e aneksoi në 2014.

Britania nuk e njeh aneksimin e paligjshëm të Krimesë nga Rusia, ose pretendimin e saj ndaj ujërave territoriale të Ukrainës në Detin e Zi. Sipas kryeministrit të Mbretërisë së Bashkuar Boris Johnson, “Pika e rëndësishme është që ne nuk e njohim aneksimin rus të Krimesë. Kjo është pjesë e një territori sovran të Ukrainës, ishte plotësisht e drejtë që ne duhet të mbrojmë ligjin e detit dhe të ndjekim lirinë e lundrimit në mënyrën që bëmë. “

Përgjigja e Rusisë ishte e shpejtë, duke përfshirë hakmarrjet ushtarake dhe diplomatike. Avionët rusë të luftës dyshohet se kanë qëlluar pa paralajmërime gjatë kalimit të Mbrojtësit përmes korridorit bregdetar të Krimesë. Moska thirri ambasadorin britanik, duke paralajmëruar masa shtesë nëse anijet britanike vazhdonin të lundronin përgjatë bregdetit të Krimesë.

Kina është në mënyrë të ngjashme konfrontuese. Deti i Kinës Jugore është një rrugë ujore e pasur me energji përmes së cilës kalojnë 3.4 trilionë dollarë tregti në vit. Kontrolli i rrugëve detare nuk është thelbësor vetëm për trafikun komercial, por për flotën në rritje të Kinës që projekton fuqinë në rajon. Në shkelje të ligjeve të detit, anijet e marinës kineze goditën dhe fundosën një anije vietnameze peshkimi pranë Ishujve Paracel vitin e kaluar.

Kina po ndërton bazat e marinës, të cilat i quan “stacione kërkimore” në Fiery Cross Reef, Subi Reef, si dhe posta ushtarake në brigje, shkëmbinj nënujorë. Në vitin 2016, Filipinet sfiduan veprimet e Kinës para Tribunalit Ndërkombëtar të Arbitrazhit, i cili vendosi në favor të Filipineve dhe anuloi pretendimin e Kinës. Kina thjesht injoroi konstatimin e gjykatës, duke ngritur tensione me Filipinet, Vietnamin, Brunei, Malajzia dhe Tajvani. Kina përballet gjithashtu me Japoninë për kontrollin e Ishujve Senkaku në Detin e Japonisë.

III. Ballkani Perëndimor midis ndikimit Rusisë dhe Kinës –

E mbështetur nga Rusia, Serbia nuk pranon të njohë që Kosova është një shtet i pavarur dhe sovran. Ajo bllokon përpjekjet e Kosovës për të fituar njohje më të madhe globale duke u bashkuar me organizatat ndërkombëtare dhe duke vendosur marrëdhënie diplomatike me shtetet e tjera.

Rusia dhe Serbia kanë kërkuar të frikësojnë Kosovën duke krijuar poste ushtarake afër kufirit të Kosovës. Ajo pretendon se baza në Nish, Serbi e Jugut, është për një reagim të emergjencës civile dhe operacione humanitare. Baza përdoret në të vërtetë për të mbledhur informacione mbi aktivitetet perëndimore. Serbia ka krijuar 11 objekte të tjera ushtarake afër kufirit të Serbisë me Kosovën. Kjo shfaqje e forcës ka për qëllim të parandalojë përpjekjet e Kosovës për t’u bashkuar me NATO-n dhe për të fituar njohjen nga të gjitha vendet anëtare të BE-së. Rusia mbështeti një grusht shtetin kundër qeverive të Maqedonisë së Veriut dhe Malit të Zi kur ata kërkuan anëtarësimin në NATO.

Negociatorët nga Serbia dhe Kosova janë takuar për më shumë se 10 vjet. Ata rifilluan dialogun e tyre në Bruksel më 15 qershor 2021. Serbia zgjodhi atë ditë për një stërvitje të madhe ushtarake që përfshinte 15,000 trupa duke përdorur pajisje ruse, të tilla si tanket T-72M, avionët e luftës MIG-29 dhe helikopterët sulmues Mi35. Dronët e armatosur të blerë nga Kina ishin gjithashtu një pjesë e stërvitjes. “Operacioni Rrufeja” ishte një paralajmërim për Kosovën që të braktisë qëllimin e saj për integrimin Euro-Atlantik. Vuçiq nuk pranon që Serbia e humbi Kosovën për shkak të krimeve të Sllobodan Millosheviçit. Një Kosovë e lirë, e pavarur dhe pro-Perëndimore nuk do të bashkohet kurrë me Serbinë. Derisa Kosova po përgatitet për fazën tjetër të dialogut të saj me Serbinë, ka një zhurmë në rritje për të braktisur bisedimet derisa baza e Nishit dhe objektet ushtarake ruse të mbyllen. Udhëheqësit e Kosovës nuk mund të paraqiten në Bruksel me një armë të mbajtur në kokë. Ata as nuk mund të negociojnë pavarësinë, e cila tashmë është njohur nga më shumë se 110 vende.

Kina dhe Rusia punojnë së bashku në Ballkan duke marr për bazë një Bashkim Evropian të fjetur për sa i përket zgjerimit të tij të ngadalshëm, si dhe mos shprehjen e gatishmërisë së BE-së, lidhur me integrimin e shpejtë të Ballkanit Perëndimor brenda gjirit të vet, për arsyeje të kalkulimeve politike të disa prej liderëve të shteteve anëtare të BE-së, sikurse Franca dhe Holanda. 

Pra,  Serbia është një përfituese kryesore e Nismës Rrugore të Kinës. Në këmbim, Serbia mbështet shtypjen e Kinës ndaj demokracisë në Hong Kong, abuzimet e të drejtave të njeriut në Xinjang dhe qëndrimin e ashpër ndaj Tajvanit. Vuçiq kërcënon BE duke mbështetur zyrtarisht hapat për të ngritur marrëdhëniet Serbi-Kinë dhe duke zgjeruar bashkëpunimin ushtarak.

Agjencia Ruse e Inteligjencës, GRU, është aktive në Serbi dhe në të gjithë botën. Siguria Kibernetike dhe Agjencia e Sigurisë së Infrastrukturës së Departamentit Amerikan të Sigurisë Kombëtare konfirmon që GRU spiunon agjencitë dhe industritë e qeverisë amerikane. GRU ka të ngjarë të qëndronte pas sulmit ransomware, duke synuar tubacionin kolonial që transporton naftë, gaz dhe karburant avioni në Bregun Lindor. Rusia gjithashtu përdori ndikimin e saj teknologjik për të prishur sistemin zgjedhor të SHBA 2016, duke përfshirë regjistrimin e votuesve dhe makinat e votimit. Rusia qëndron pas operacioneve të ndikimit malinj që kërkojnë të përkeqësojnë përçarjet në shoqërinë amerikane, duke dobësuar kështu unitetin dhe vendosmërinë e Amerikës.

SHBA nuk mund të mbyllë sytë para agresionit të koordinuar nga Kina dhe Rusia. Ajo duhet të punojë shumë për të zgjeruar operacionet detare në Detin e Kinës Jugore. Ajo gjithashtu duhet të mbështesë lirinë e lundrimit në Detin e Zi duke mbështetur stërvitjet detare të Britanisë. Sanksionet ashpërsuese do të tregonin se SHBA dhe aleatët e saj kanë tolerancë zero ndaj agresionit rus kundër Ukrainës.

IV. SHBA duhet të caktojë një të Dërguar të Posaçëm Presidencial, për zgjidhjen e mos marrëveshjes midis Kosovës dhe Serbisë –

Ndërmjetësimi konsiston në veprimin e një shteti të tretë, grupi të shteteve, apo ndonjë autoriteti  i cili synon të gjej zgjidhje të konfliktit në mes të dy shteteve. Kur bëhet fjalë për Kosovën, SHBA-të duhet të caktojë një të Dërguar të Posaçëm Presidencial, i tipit të R.Holbroke që kishte kryer këtë funksion në vitet e 90-ta, për zgjidhjen e konflikteve midis vendeve të  ish-Jugosllavisë. Ajo mënyrë e cila ishte përdorur nga Holbroke me Millosheviqin në vitet  1990-1999, mund të detyrojë Presidentin serb Aleksandër Vuçiq të njohë Kosovën duke kërcënuar të ngrijë pasuritë në det të hapur të Vuçiqit dhe vëllait të tij, bazuar edhe në paralajmërimin e fundit të presidentit Biden, për liderët që destabilizojnë Ballkanin Perëndimor. Po ashtu, një trysni duhet të i jepet edhe kryeministrit të Kosovës, z.Kurti, lidhur me gatishmërinë e arritjes së një marrëveshje historike midis Kosovës dhe Serbisë, pa kalkulime politike elektorale, dhe populiste, por të veprojë më shumë në interes të së ardhmes së qytetareve, të Kosovës. Në kontekstin që po flasim bisedimet apo thënë ndryshe negociatat nuk mund të jenë në lidhje me statusin e Kosovës. SHBA duhet të kërkojë mbylljen e bazës së Nishit dhe objekteve të tjera ushtarake ruse në Serbi, derisa vendos një embargo armësh ndaj Serbisë.  Para së gjithash, spiunët në ambasadat kineze dhe ruse, që veprojnë si oficerë politikë, duhet të dëbohen. Kina dhe Rusia janë kundërshtarë strategjikë të SHBA-së. Ata po testojnë vendosmërinë e Amerikës në të gjithë botën. Për të shmangur një përballje të madhe ushtarake në të ardhmen, SHBA duhet të kundërshtojë me vendosmëri provokimet sot. Nuk ka më mendime të dëshiruara ose biseda të lumtura për një rivendosje në marrëdhëniet e SHBA-së.  Sipas z. David L. Phillips, drejtor i Programit për Ndërtimin e Paqes dhe të Drejtat e Njeriut në Universitetin e Kolumbia, tani është koha  “për t’u përballur me Kinën dhe Rusinë, duke kërkuar një çmim për aktivitetet e tyre malinje”.