Nga kampanja për faljen e borxheve të qytetarëve dhe bizneseve u janë falur rreth 400 milionë euro nga Qeveria e Kosovës. Zyrtarët qeveritarë kishin planifikuar që t’u falnim rreth 680 milionë euro borxhe ndaj institucioneve shtetërore dhe ndërmarrjeve publike.

Vetëm Administratë Tatimore e Kosovës (ATK), ngrohtorja “Termokos” edhe Kompania e Ujësjellësit Rajonal “Prishtina” u kanë falur konsumatorëve mbi 260 milionë euro, ndërsa kanë përfituar mbi 100 mijë persona.

Për faljen e borxheve, Qeveria e Kosovës pati marrë vendim në muajin shkurt të vitit 2015, kurse në muajin shtator të po atij viti, kishte miratuar edhe Ligjin për Faljen e Borxheve Publike dhe ka qenë në fuqi për dy vite deri në shtator të vitit 2017.

Ky Ligj mundësoi faljen e borxheve që kishin qytetarët dhe bizneset ndaj institucioneve shtetërore dhe ndërmarrjeve publike deri më 31 dhjetor 2008. Kusht për përfitim nga kjo falje ishte pagesa e plotë apo lidhja e kontratave dy dhe tri vjeçare për persona fizikë dhe juridikë për pagesën e tyre që janë të akumuluara nga 1 janar 2009 deri më 31 dhjetor 2014.

Borxhi grumbulluar deri në fund të vitit 2008 ishte rreth 680 milionë euro. Nga kjo shumë, 465 milionë euro apo 69 për qind janë borxhe ndaj ndërmarrjeve publike, 148 milionë euro apo 22 për qind janë borxhe të bizneseve aktive ndaj ATK-së dhe 57 milionë euro apo 9 për qind janë borxhe ndaj Doganës së Kosovës.

Sipas një analize të Institutit GAP me temë “Efektet e Ligjit për Faljen e Borxheve”, ka dal se procesi për faljen e borxheve nuk ka qenë transparent.

“Procesi i faljes së borxheve në Kosovë nuk ka qenë transparent dhe nuk është raportuar saktë. Komisioni për mbikëqyrjen e faljes së borxheve në Ministrinë e Financave nuk ka arritur të sigurojë raporte nga të gjitha ndërmarrjet publike dhe institucionet shtetërore dhe të dhënat për faljen e borxheve nuk kanë qenë të qasshme për publikun”, thuhet në raportin e GAP-it.

Po ashtu, sipas të dhënave të Institutit GAP, borxhi total ndaj institucioneve shtetërore dhe ndërmarrjeve publike deri në fund të vitit 2008 ishte 584 milionë euro.

Për sa i përket suksesit të Ligjit për Faljen e Borxheve, duke u bazuar nga të dhënat e Institutit GAP, në raport del se janë falur rreth 56 për qind e borxheve, apo 324 milionë euro që i takojnë periudhës deri në fund të vitit 2008, kurse për periudhën 2009-2014, janë shlyer 76 milionë, apo 30 për qind nga 254 milionë euro borxh.

Nga të dhënat e ATK-së, del se vlera e borxhit të falur nga ky institucion është mbi 245 milionë euro, ndërsa vlera e borxhit të arkëtuar është 35 milionë euro.

“Nga zbatimi i Ligjit për Faljen e Borxheve Publike Administrata Tatimore e Kosovës ka arritur që të pastro listat e tatimpaguesve të cilët kanë pas obligime të pashlyera në ATK. Gjithsej numri i përfituesve nga ky ligj është 44,046. Vlera e borxhit të falur është 245.1 milionë euro, ndërsa vlera e borxhit të arkëtuar është 35 milionë euro”, tha për Telegrafi zëdhënësja e ATK-së, Valentina Bytyqi.

Nga Ligji për Faljen e Borxheve në ngrohtoren “Termokos” kanë përfituar mbi katër mijë konsumatorë në Prishtinë, duke u falur atyre mbi 4.6 milionë euro borxhe.

“Gjatë kohës sa ka qenë në fuqi Ligji, ‘Termokos’ në saje të marrëveshjeve që ka lidhur me 4,464 konsumatorë, duke u bazuar në këtë ligj u ka falur atyre 4,634,913.83 euro borxhe, që kanë ndaj kompanisë sonë. Prej tyre 4,449,811.29 euro kanë qenë borxhe të subjekteve banesore, ndërsa 185,102.54 euro kanë qenë borxhe të subjekteve afariste dhe institucioneve”, tha për Telegrafi, zëdhënësja e Termokos-it, Afërdita Uka.

Po ashtu, ajo ka treguar se totali i konsumatorëve prej 12,453 me borxhe kanë qenë 10,399 konsumatorë, ndërsa nga falja e pakushtëzuar e borxheve, në bazë të Nenit 6 të Udhëzimit Administrativ për faljen e borxheve publike, me borxhin nën 100 euro kanë qenë 611 konsumatorë ku kanë përfituar nga falja e borxheve.

Në Kompaninë Rajonale të Ujësjellësit “Prishtina”, janë falur 10.4 milionë euro borxhe ku kanë përfituar 51,986 konsumatorë nga 78,631 konsumatorë kanë qenë në listën e përgjithshme.

“51,986 konsumatorë të KRU “Prishtina”, kanë përfituar nga Ligji për Faljen e Borxheve Publike nga 78,631 konsumatorë kanë qenë në listën e përgjithshme me 10,422,393 euro borxh të falur”, tha për Telegrafi, Arjeta Mjeku, zëdhënëse e KRU “Prishtina”.

Me Ligjin për Faljen e Borxheve, Qeveria shpresonte të stimulojë konsumatorët për pagesa të rregullta të detyrimeve ndaj shtetit në vitet që pasojnë dhe u pa si hap shumë të rëndësishëm, i cili do t’u ndihmojë qytetarëve të vendit, sidomos shtresat sociale.

Mirëpo, në kohën kur ishte miratuar Ligji, kjo iniciativë nga shoqëria civile ishte konsideruar e padrejtë për konsumatorët e disiplinuar të cilët kanë paguar të gjitha detyrimet gjatë asaj periudhe. Ata patën theksuar se me këtë masë janë shpërblyer qytetarët dhe bizneset që nuk kanë respektuar pagesat dhe borxhet, duke shmangur tatimet dhe duke mos paguar për shërbimet publike, kurse janë dënuar të gjithë qytetarët e ndërgjegjshëm të cilët i kanë shlyer vetë dhe me kohë këto borxhe.