Paratë vetë nuk do t’i zgjidhin sfidat e Ballkanit Perëndimor—por reformat strategjike dhe bashkëpunimi rajonal më i fortë mund të bëjnë ndryshimin. Ndërsa Plani i Rritjes i BE-së hap mundësi të reja financiare, rajoni përballet me një test vendimtar: të zbatojë reformat ose të rrezikojë të mbetet pas.
Amer Kapetanoviq, Sekretar i Përgjithshëm i Këshillit për Bashkëpunim Rajonal, në një intervistë për “Connect Region”, shpjegon si po e ndihmon RCC Ballkanin Perëndimor të përfitojë nga kjo mundësi, pse Tregu i Përbashkët Rajonal ka më shumë rëndësi se kurrë, dhe çfarë duhet bërë për të ndalur largimin e talenteve.
Si po ndihmon RCC vendet e Ballkanit Perëndimor të përfitojnë sa më shumë nga fondet e Planit të Rritjes së BE-së, veçanërisht në fushat e sundimit të ligjit dhe reformave ekonomike?
Të jemi të sinqertë—vetëm paratë nuk do t’i zgjidhin problemet tona. Megjithatë, qasja në fondet e Planit të Rritjes mund të jetë një nxitës i fuqishëm nëse përdoren mirë. Ky plan nuk është vetëm ndihmë financiare; është një rrugë drejt një Ballkani Perëndimor më të fortë dhe më konkurrues. RCC është ndër të parët që ndihmon rajonin të përgatitet për këtë mundësi.
Nëse vendet e Ballkanit Perëndimor duan qasje në këto fonde, ato duhet të kalojnë përmes reformave të mëdha—sundim të ligjit, qeverisje më të mirë, tranzicione ekonomike dhe digjitale e të gjelbra. RCC është aty ku ndodh puna, duke ndihmuar vendet të përafrojnë planet kombëtare me pritshmëritë e BE-së dhe t’i shndërrojnë ato në projekte që funksionojnë realisht.
Ne nuk jemi thjesht duke folur—rezultatet janë reale. Tarifimi i roaming-ut me rajonin? I kryer. Tregtia? PBB-ja për frymë po rritet. Kompanitë po zgjerojnë biznesin përtej kufijve. Më shumë biznese janë hapur përtej kufijve në vitin 2023 sesa në dy dekadat e fundit së bashku!
Është e thjeshtë: pa reforma, pa fonde. Pa përparim, nuk ka qasje në tregun e përbashkët.
Cili është statusi aktual i Tregut të Përbashkët Rajonal dhe a janë të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor të përkushtuara ndaj zbatimit të tij? Cilat janë pengesat kryesore?
Rajoni ka bërë përparim: tarifat e roaming-ut janë hequr, tregtia është rritur, bizneset po shohin mundësi të reja. Megjithatë, të jemi të qartë: përkushtimi politik ndryshon dhe jo të gjitha ekonomitë lëvizin me të njëjtin ritëm.
CRM 2.0, faza e dytë e Planit të Veprimit që u miratua në samitin e WB6 në Berlin, është hapi tjetër. Nuk bëhet fjalë vetëm për dokumente politike—bëhet fjalë për ta bërë jetën më të lehtë për njerëzit dhe bizneset: të shkurtohet burokracia, të lehtësohet puna ndërkufitare dhe të rriten mundësitë e investimit.
Pengesat? Kapaciteti politik dhe administrativ. Nëse qeveritë angazhohen dhe vazhdojnë punën, CRM do të vazhdojë të jetë ura drejt integrimit në BE.
Si planifikon RCC të mbështesë tranzicionin digjital dhe të gjelbër të rajonit, veçanërisht në uljen e emetimeve të CO2 dhe përmirësimin e efiçencës energjetike?
Tranzicionet e gjelbra dhe digjitale nuk janë vetëm fjalë kyçe për anëtarësimin në BE—bëhet fjalë për të bërë Ballkanin Perëndimor një vend më të mirë për të jetuar dhe për të bërë biznes.
Gjysma e reduktimeve të gazeve vijnë nga mënyra se si prodhojmë dhe konsumojmë. Ne po e trajtojmë këtë përmes ekonomisë qarkulluese. Rezultati i pritur? Më pak ndotje, më shumë investime dhe një mjedis më i shëndetshëm.
Si e shihni të ardhmen e integrimit të Ballkanit Perëndimor në BE? A besoni se ndonjë vend i rajonit mund t’i bashkohet BE-së para vitit 2030?
Nëse e pyesni dikë në Ballkanin Perëndimor nëse do të bashkohen me BE-në deri në 2030, do të merrni përgjigje të përziera. Ka shpresë, por edhe skepticizëm. Varet nga ajo që ndodh vitet e ardhshme.
Për herë të parë, BE-ja po ofron diçka të prekshme: qasje në pjesë të Tregut të Vetëm. Por duhet të tregojmë se mund të dorëzojmë reforma. Nuk ka më justifikime. CRM është testi. Nëse nuk mund të jemi konkurrues në një treg me 18 milionë, nuk kemi shanse në një treg me 450 milionë.
Cilat janë sfidat kryesore për të mbajtur talentin e ri dhe për të nxitur rritje ekonomike në rajon, dhe çfarë strategjish po zbaton RCC për t’i adresuar këto?
Të jemi të qartë: njerëzit po largohen. Në dekadën e fundit, mbi 5 milionë persona kanë lënë rajonin. Pse? Kushte më të mira jetese, më shumë mundësi, dhe një ndjenjë shprese.
Por ja ku qëndron problemi—nuk mund t’i ndalojmë nëse nuk i bëjmë të shohin të ardhmen e tyre këtu. Kemi nënshkruar marrëveshje për ta bërë më të lehtë punësimin ndërkufitar, kemi mbështetur qendrat e inovacionit, konkursin “Balkathon” dhe “Butterfly Innovation Award”.
Si po siguron RCC zbatimin efektiv të Strategjisë SEE 2030 në përputhje me Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm të OKB-së, veçanërisht në varfëri, pabarazi dhe depopullim?
Strategjia SEE 2030 nuk është vetëm një dokument—është një udhërrëfyes për mbijetesën e rajonit. Nëse nuk e trajtojmë varfërinë, pabarazinë dhe depopullimin në mënyrë të drejtpërdrejtë, rrezikojmë të shkojmë edhe më thellë. Por kjo strategji nuk është një detyrë e RCC-së vetëm—por e gjithë rajonit.
Cilat janë përparësitë tuaja kryesore në këtë mandat dhe cilat iniciativa i shihni si vendimtare për bashkëpunimin rajonal dhe integrimin evropian?
Kam një synim të qartë: ta bëjmë bashkëpunimin rajonal të prekshëm për njerëzit.
Kjo do të thotë:
Video
Video
Video
Video
Video
