Samitet vjetore, kanë qenë një mundësi për të rikonfirmuar unitetin midis miqve të ngushtë, për të punuar privatisht për të zgjidhur mosmarrëveshjet, dhe për të çimenduar një aleancë, suksesi i së cilës në ruajtjen e paqes dhe prosperitetit është i pakrahasueshëm.
Pastaj erdhi Trump, i cili bëri lëmsh samitin, duke pretenduar se aleatët e Amerikës po përfitojnë nga Shtetet e Bashkuara, duke shtrembëruar faktet, dhe duke bërë çmos t’i bëjë jehonë mosmarrëveshjeve në mediat sociale. Kjo ngre pyetjen, se çfarë po përpiqet saktësisht të bëjë Trump?
Nëse analizoni fjalët e Trump, ai thjesht po përpiqet të frenojë aleatët nga abuzimi me fuqinë e Amerikës. Ai dëshiron që ata të paguajnë më shumë për mbrojtjen e tyre. Ai madje mund të argumentojë se qëllimi i tij, është ta bëjë NATO-n më të fortë. Por një vështrim më i afërt ndaj fakteve, sugjeron se Trump po përpiqet të arrijë pikërisht të kundërtën.
Presidenti duket se po përpiqet të shpërbëjë NATO-n. Ai po ekzagjeron dhe shtrembëron faktet financiare, dhe po e bën këtë me zë të lartë, se ai duket se po përgatit përkrahësit e tij në shtëpi për një vendim që do ta trondisë botën, dhe do ta bëjë atë një vend shumë më të rrezikshëm: tërheqja e Shteteve të Bashkuara nga Aleanca e Atlantikut të Veriut. Kjo në fakt, do të shkatërronte NATO-n.
Rastësisht, kjo do të përbënte një triumf për Rusinë dhe presidentin e saj, Vladimir Putin, i cili e ka deklaruar publikisht qartazi, se do të ishte shumë mirë për Rusinë nëse NATO do të “përçahej”. Në Bruksel, Trump sulmoi aleatët e Amerikës, duke thënë gabimisht se ata ishin “keqbërës”, dhe duke e akuzuar Gjermaninë se ishte një “peng i Rusisë”, për shkak të një gazsjellësi që lidh të dyja vendet.
Çështjet e shpenzimeve të mbrojtjes, dhe furnizimeve me gaz natyror nga Rusia meritonin diskutimin në samit, por kjo kritikkë publike, me kamerat televizive në sallë, nuk kishte për qëllim zgjidhjen e problemeve, por zmadhimin e mesazhit që ai donte të jepte.
Nuk është çudi, se përse Trump a ka postuar videon në Twitter. Ai po përpiqet t’i kthejë amerikanët kundër NATO-s. Ose ai nuk e kupton se si funksionon NATO, ose ai po përpiqet të manipulojë opinionin publik me gënjeshtra të rrezikshme.
Është e vështirë të thuash se cila është më e keqe. Aleatët nuk janë keqbërës, dhe Shtetet e Bashkuara nuk paguajnë ndonjë kosto në emër të tyre. Anëtarët kanë arritur një marrëveshje, sipas së cilës, duhet të shpenzojë 2 për qind të PBB-së vet mbi mbrojtjen, dhe se ata do të kërkojnë të arrijnë këtë qëllim deri në vitin 2024.
Shtetet e Bashkuara, e kanë nxitur Evropën të rrisë shpenzimet e veta të mbrojtjes, dhe tendenca filloi të përmirësohet nën Barak Obamën. Por Trump po e bën të tingëllojë sikur Shtetet e Bashkuara po paguajnë detyrimet e të tjerëve. Dhe kjo është diçka e rreme.
Vlen të theksohet sërish se Amerika po përfiton dhe përparon nga paqja dhe stabiliteti në Evropë, si dhe nga udhëheqja e aleancës më të fortë ushtarake në botë. Dhe shpenzimet e mbrojtjes amerikane, nuk janë të gjitha për të mbrojtur Evropën. Ato përfshijnë kostot ushtarake në Afganistan, Korenë e Jugut, në të gjithë detrat, dhe pagat dhe përfitimet financiare nga trupat ushtarake kudo në botë.
Trump ka treguar se asgjë nuk do ta kënaqë. Asnjë nivel i shpenzimeve të mbrojtjes nuk do të jetë i mjaftueshëm, sepse ajo që ai vërtet dëshiron është të tërhiqet nga aleanca. Udhëheqësit e NATO-s u tronditën, kur Trump u tha befas atyre se ai dëshiron që ata të shpenzojnë 4 për qind të PBB-së së tyre për mbrojtjen, duke e dyfishuar papritur pragun që po luftojnë të mbërrijnë.
Ai pretendoi se vetë SHBA-të shpenzojnë aktualisht më shumë se 4 për qind të PBB mbi mbrojtjen, gjë që sipas shifrave më të fundit të NATO-s janë të rreme. Shtetet e Bashkuara pritet të shpenzojnë këtë vit rreth 3.5 për qind të PBB-së. A duhet realisht Perëndimi të shpenzojë 1 trilionë dollarë në mbrojtje? Kjo është absurde.
Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj, shnpenzojnë momentalisht më shumë se të gjitha vendet e tjera të marra së bashku. Rusia shpenzoi vitin e kaluar vetëm 61 miliardë dollarë për mbrojtjen, Kina po shpenzon 175 miliardë dollarë për vitin 2018. Aleatët e NATO-s, duke përjashtuar Shtetet e Bashkuara, po shpenzojnë tashmë më shumë se Rusia apo Kina.
Së bashku, aleatët amerikanë shpenzojnë tashmë rreth 1 trilionë dollarë në mbrojtje, ndoshta më shumë se sa duhet për t’u përballur me armiqtë më agresivë. Shtetet e Bashkuara shpenzuan 623 miliardë dollarë. Natyrisht, Trump nuk pranoi të thoshte se Putini është një armik.
Pra, nëse Rusia është vetëm një “konkurrente”, siç e quajti ai, pse Aleanca e Atlantikut duhet të shpenzojë 1 trilionë dollarë për mbrojtjen? Përgjigjja është se s’ka nevojë. Trump po krijon thjesht pengesa për unitetin – dhe ndoshta për mbijetesën e NATO-s.
Partnerët europianë të Amerikës, kanë rritur tashmë ndjeshëm shpenzimet e tyre të mbrojtjes. Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, tha se 8 vende do të arrijnë ose tejkalojnë pragun prej 2 përqind këtë vit, nga vetëm 3 në vitin 2014. Ata po e bëjnë këtë jo vetëm për shkak të presionit të Trump, por sepse ata janë të shqetësuar për Rusinë.
Ata e panë sesi Putin dërgoi forcat e tij në Ukrainë, dhe i vodhi Krimenë. Kur ata shohin Trumpin të flirtojë me Putinin, frika e tyre ndaj Rusisë rritet ndjeshëm. Dhe të shqetësuar nuk janë vetëm fqinjët e Rusisë. Ankthi shtrihet deri në Shtetet e Bashkuara, dhe madje edhe tek këshilltarët më të afërt të Trump.
Sekretari i Shtetit Majk Pompeo, duket se po i lutet shefit të tij që të respektojë aleancën. Ndoshta duke shpresuar se Trump do të lexonte lutjen e tij, ai shkroi në Twitter:”NATO është aleanca më e suksesshme në histori…Dobësia provokon, forca dhe kohezioni mbrojnë…”.
Dhe të martën, Senati miratoi me një shumicë dërrmuese bipartizane, një rezolutë që rikonfirmon angazhimin e SHBA ndaj NATO-s. Për republikanët, kjo është një votë e guximit. Demokratët ishin më të drejtpërdrejtë, duke e cilësuar të “sikletshme” “fyerjen dhe denigrimin” që Trump i bëri Gjermanisë, duke e akuzuar presidentin se është më besnik ndaj Putinit, sesa ndaj aleatëve të SHBA-së në NATO.
Turi diplomatik i Trump, vetëm sa ka nisur. Spektakli që dha në selinë e NATO-s, ishte një paralajmërim. Pas grushtimit të fortë në fytyrë të miqve të Amerikës, brenda pak ditësh do të jetë koha për të përqafuar “konkurrentin” e Amerikës, presidentin rus që është duke u sjellë si armik i Shteteve të Bashkuara dhe miqve të saj, dhe që pa dyshim është duke e shijuar tërësisht sjelljen e Trumpit në Bruksel. Nga Frida Ghitis/“CNN”
