Erich Fromm (1900-1980) ishte një psikolog, psikanalist, sociolog dhe filozof humanist gjerman. Ai është vlerësuar si një polimat i cili studioi dhe botoi punë në një larmi fushash, përfshirë psikologjinë, antropologjinë, fenë, etikën, psikanalizën, sociologjinë dhe filozofinë.
Shkrimet e tij psikologjike ndërthuren politikën me filozofinë dhe Fromm shihet nga shumë si themeluesi i psikologjisë politike.
Më poshtë janë disa thënie brilante nga Fromm që të hapin sytë dhe mendjen dhe të ndryshojnë mënyrën se si e shihni veten dhe botën:
Vetëm personi që ka besim në vetvete është në gjendje të jetë besnik ndaj të tjerëve.
Dashuria e papjekur thotë: “Unë të dua sepse kam nevojë për ty”. Dashuria e pjekur thotë: “Unë kam nevojë për ty sepse të dua”.
Unë dua që personi i dashur të rritet dhe të shpaloset për hir të tij, dhe në mënyrat e tij, dhe jo për qëllimin që të më shërbejë mua.
Detyra kryesore e njeriut në jetë është të lindë vetveten, të realizojë potencialin e tij maksimal. Produkti më i rëndësishëm i përpjekjes së tij është personaliteti i tij.
Të vdesësh është hidhëruese, por ideja që duhet të vdesësh pa jetuar është e padurueshme.
Kujdesi dhe përgjegjësia janë elemente përbërëse të dashurisë, por pa respekt dhe njohuri për personin e dashur, dashuria përkeqësohet në dominim dhe posesivitet.
Robotët nuk rebelohen.
Kërkimi për siguri bllokon kërkimin për kuptimin. Pasiguria është vetë shtysa që e nxit njeriun të shpalosë fuqitë e tij.
Njeriu mund të përkufizohet si kafsha që mund të thotë “Unë”, që mund të jetë i vetëdijshëm për veten e tij si një entitet i veçantë.
Personat egoistë janë të paaftë të duan të tjerët, por ata nuk janë të aftë ta duan as veten e tyre.
Dashuria shpesh nuk është gjë tjetër veçse një shkëmbim i favorshëm midis dy njerëzve që marrin maksimumin e asaj që mund të presin, duke marrë parasysh vlerën e tyre në tregun e personalitetit.
Nëse unë jam ajo që kam dhe nëse humbas atë që kam kush jam atëherë?
Në dashuri ndodh paradoksi që dy qenie bëhen një dhe prapë mbeten dy.
Ne konsumojmë, ndërsa prodhojmë, pa ndonjë lidhje konkrete me objektet me të cilat merremi; Ne jetojmë në një botë gjërash, dhe lidhja jonë e vetme me to është se ne dimë si t’i manipulojmë ose t’i konsumojmë.
Respekti nuk është frikë dhe lajkë ; ai tregon, në përputhje me rrënjën e fjalës (respicere = të shikosh tej), aftësia për të parë një person ashtu siç është, për të qenë i vetëdijshëm për individualitetin dhe veçantinë e tij.
Në shekullin XIX problemi ishte që Zoti ka vdekur; në shekullin e njëzetë problemi është se njeriu ka vdekur.
Njeriu është e vetmja kafshë për të cilën ekzistenca e tij është një problem të cilin ai duhet ta zgjidhë dhe nga i cili nuk mund të shpëtojë.
Ajo që shumica e njerëzve në kulturën tonë nënkuptojnë duke qenë i dashurueshëm është në thelb një përzierje mes të qenit me popullaritet dhe tërheqës seksualisht.
Nëse një person do vetëm një person tjetër dhe është indiferent ndaj të gjithë të tjerëve, dashuria e tij nuk është dashuri, por një lidhje simbioze, ose një egotizëm i zgjeruar.
Shumica e njerëzve vdesin para se të lindin plotësisht. Kreativitet do të thotë të lindësh para se të vdesësh.
Shoqëria duhet të organizohet në mënyrë të tillë që natyra shoqërore, e dashur e njeriut të mos ndahet nga ekzistenca e tij shoqërore, por të bëhet një me të. Nëse është e vërtetë, siç jam përpjekur të tregoj, se dashuria është e vetmja përgjigje e arsyeshme dhe e kënaqshme për problemin e ekzistencës njerëzore, atëherë çdo shoqëri që e përjashton, relativisht, zhvillimin e dashurisë, duhet që në një periudhë afatgjatë të do të zhduket prej vetë kontradiktës me nevojat themelore të natyrës njerëzore.
Polariteti i njëjtë i parimit mashkullor dhe femëror ekziston në natyrë; jo vetëm, siç është e dukshme në kafshë dhe bimë, por në polaritetin e dy funksioneve themelore, atë të marrjes dhe depërtimit. Është polarizmi i tokës dhe shiut, i lumit dhe oqeanit, i natës dhe i ditës, i errësirës dhe dritës, i materies dhe shpirtit.
Ndarja ekzistenciale në njeri do të ishte e padurueshme nëse ai nuk do të vendoste një ndjenjë uniteti brenda vetes dhe me botën natyrore dhe njerëzore jashtë.
Kreativiteti kërkon guxim për të hequr dorë nga siguritë.
Rreziku i së kaluarës ishte që burrat të bëheshin skllevër. Rreziku i së ardhmes është që burrat të bëhen robotë.
Dashuria nuk është kryesisht një marrëdhënie me një person specifik; është një qëndrim, një shugurim i karakterit që përcakton lidhjen e personit me të gjithë botën si një e tërë, jo ndaj një objekti të dashurisë.
Të gjithë burrat kanë nevojë për ndihmë dhe varen nga njëri-tjetri. Solidariteti njerëzor është kushti i domosdoshëm për shpalosjen e çdo individi.
Të duash një person në mënyrë produktive do të thotë të jesh i lidhur me thelbin e tij njerëzor, me të si përfaqësues të njerëzimit. Dashuria për një individ, për aq kohë sa është e divorcuar nga dashuria për njeriun, mund t’i referohet vetëm asaj sipërfaqësore dhe asaj aksidentale; nga nevoja mbetet e cekët.
Burrat kanë lindur të barabartë, por ata gjithashtu kanë lindur të ndryshëm.
Të vetmit të pasur të vërtetë janë ata që nuk duan më shumë se sa kanë.
Individit të sëmurë i duket vetja si në shtëpi me gjithë individët e tjerë të ngjashëm të sëmurë. E gjithë shoqëria është e përshtatur për këtë lloj patologjie. Rezultati është që një individ mesatar nuk përjeton veçimin dhe izolimin. Ai ndihet i qetë midis atyre që vuajnë nga i njëjti deformim; në fakt, është personi plotësisht i arsyeshëm që ndihet i izoluar në shoqërinë e çmendur – dhe ai mund të vuajë edhe më shumë nga paaftësia për të komunikuar, saqë vetë ai që mund të bëhet psikotik.
Dashuria është një veprim, praktikimi i fuqisë njerëzore, i cili mund të praktikohet vetëm në liri dhe kurrë si rezultat i detyrimit.
Fakti që miliona njerëz ndajnë të njëjtat forma të patologjisë mendore nuk i bën këta njerëz më të arsyeshëm.
Unë besoj se askush nuk mund ta “shpëtojë “shokun e tij duke bërë një zgjedhje për të. Për ta ndihmuar atë, ai mund të tregojë alternativat e mundshme, me sinqeritet dhe dashuri, pa qenë sentimental dhe pa iluzione. Njohja dhe vetëdija për alternativat e lira mund të ringjallin tek një individ të gjitha energjitë e tij të fshehura dhe ta vendosin atë në rrugën e zgjedhjes së respektit për ‘jetën’ në vend të “vdekjes”.
Ekziston vetëm një kuptim i jetës: akti i të jetuarit vetë.
Ndërsa ngjitemi në shkallët shoqërore, ligësia vesh një maskë më të trashë.
Unë besoj se dashuria është çelësi kryesor për të hapur dyert për” rritjen “e njeriut.
Dashuria dhe bashkimi me dikë ose diçka jashtë vetes, bashkim që lejon dikë të vendosë veten në marrëdhënie me të tjerët, të ndjehet një me të tjerët, pa kufizuar ndjenjën e integritetit dhe pavarësisë. ”
Përgjigja e pjekur ndaj problemit të ekzistencës është dashuria.
Njeriu modern, nëse do të guxonte të artikulohej në lidhje me konceptin e tij të parajsës, do të përshkruante një vizion që do të ngjante si dyqani më i madh në botë, duke treguar gjëra të reja dhe pajisje, dhe ai që ka shumë para me të cilat mund t’i blinte ato. Ai do të endej me gojë hapur në këtë parajsë veglash dhe mallrash, me kusht që të kishte gjithnjë e më shumë gjëra të reja për të blerë, dhe ndoshta që fqinjët e tij të ishin pak më pak të privilegjuar se ai.
Dashuri do të thotë të përkushtohesh pa garanci, ta japësh veten plotësisht me shpresën se dashuria jote do të prodhojë dashuri tek personi i dashur. Dashuria është një akt i besimit, dhe kush ka pak besim ka pak dashuri.
Jo ai që ka shumë është i pasur, por ai që jep shumë.