Çështja e kufirit të Kosovës me Malin e Zi ndodhet në Parlamentin e Kosovës, por shanset e miratimit të saj duken të vogla. Ligjvënësi amerikan Eliot Engel, i cili sapo është kthyer nga një vizitë në Kosovë, thotë se është në interes të Kosovës ta ratifikojë marrëveshjen dhe të ecë përpara me integrimet e tjera evropiane. Por nëse ata e refuzojnë, atëherë duhet të jenë të gatshëm të përballen me pasojat.

Në intervistën për Zërin e Amerikës Engel ndalet edhe tek roli i Shteteve të Bashkuara në Ballkanin Perëndimor si dhe përpjekjet e Rusisë për të penguar integrimin e këtyre vendeve në Bashkimin Evropian.

Zoti Engel, ju sapo jeni kthyer nga Kosova dhe, siç keni dëgjuar, çështja e kufirit me Malin e Zi është ndër temat më të nxehta. Qeveria e zotit Haradinaj e ka dërguar marrëveshjen në parlament për t’u votuar, por vetë partia e tij ka thënë se do të votojë kundër. Nëse marrëveshja nuk kalon në parlament, siç parashikojnë shumë njerëz, cili do të ishte çmimi që do të paguante Kosova?

Engel: Së pari, dua të them se kjo nuk është një çështje e vetme, por përfshin shumë gjëra të tjera. Unë do të desha të shihja normalizimin e vizave për Kosovën dhe mendoj se kjo do të ishte diçka shumë e mirë për të rinjtë dhe për të gjithë në Kosovë. Di gjithashtu se Bashkimi Evropian e ka lidhur liberalizimin e vizave me çështjen e kufijve në Kosovë. Është diçka e ndërlikuar dhe sigurisht, udhëheqësve të zgjedhur të Kosovës do t’u duhet të vendosin. Po të isha unë, do ta kisha ratifikuar marrëveshjen për ta hequr këtë pengesë një herë e mirë dhe për të ecur drejt gjërave vërtet të rëndësishme, siç janë përpjekjet për anëtarësimin e Kosovës në Bashkimin Evropian dhe për liberalizimin e vizave, që njerëzit të mund të udhëtojnë si në çdo vend tjetër të Evropës. Kjo do të hapte rrugën që të ndërmerreshin hapa për ta integruar Kosovën me familjen europiane. Nuk jam i sigurt nëse kapja fort pas çështjes së kufirit do të ishte rruga për t’i bërë këto, por unë e respektoj vendimin e udhëheqësve të Kosovës, sido që të jetë ai.

Politikanët e Kosovës kanë shpenzuar mjaft energji me këtë marrëveshje dhe disa koalicione janë rrëzuar për shkak të saj. A mos po zmadhohet së tepërmi rëndësia e kësaj çështjeje? Sepse Kosova ka aq shumë çështje të tjera me të cilat përballet…

Engel: Mendoj se keni të drejtë, sidomos për faktin që Mali i Zi është një vend miqësor dhe jo armik dhe shumë gjëra mes qeverisë së Kosovës dhe asaj të Malit të Zi zgjidhen mbi baza miqësore. Mendoj se ka disa gjëra për të cilat nuk bëhen lëshime, por ka edhe të tjera për të cilat mban një qëndrim dhe lëshon nga pak. Mendoj se kjo është pikërisht njëra nga këto çështje. Unë e kuptoj se kjo është një çështje e ndërlikuar për të cilën njerëzit kanë emocione të forta. Di gjithashtu se më parë është arritur një marrëveshje, pra zyrtarët në Kosovë kanë rënë dakord për shënimin e kufirit. Por është krijuar një gjendje e vështirë. Unë do të doja që këtë çështje ta linim pas dhe të ecnim përpara për gjëra më të rëndësishme. Nëse nuk ratifikohet, ajo do të mbetet pezull dhe Bashkimi Evropian do ta përdorë këtë si një element trysnie mbi kokën e Kosovës. Kjo më shqetëson shumë.

A ka ndonjë zgjidhje tjetër që Kosova të sigurojë liberalizimin e vizave nga BE-ja, nëse kjo marrëveshje nuk kalon në parlament?

Engel: Do të shpresoja që të kishte. Sigurisht, unë do të vazhdoj përpjekjet dhe personalisht do ta mbështes çështjen e vizave. Por nëse kjo do të ketë ndonjë ndikim, për këtë duhet të pyesni zyrtarët e Bashkimit Evropian. Bazuar mbi bisedat që kam patur me ta, duket se ata janë mjaft këmbëngulës që, së pari të zgjidhet shënimi i kufirit. E përsëris megjithatë se i kuptoj njerëzit në Kosovë, të cilët e ndjejnë se nuk duhet ta bëjnë. Nëse refuzon diçka dhe je gati të përballesh me pasojat, atëherë ashtu qoftë. Vendimi do të merret nga udhëheqësit e Kosovës, por punët do të vështirësoheshin nëse ky vendim nuk pranohet.

Udhëheqësit e Kosovës u kanë kërkuar Shteteve të Bashkuara të jenë më të angazhuara në dialogun me Serbinë. Shtetet e Bashkuara janë tashmë të përfshira në të, por edhe ju kur ishit në Kosovë bëtë të njëjtën thirrje. A shihni ju ndonjë shenjë nga administrata ose Departamenti i Shtetit për të qënë më të angazhuara?

Engel: Jo, për fat të keq jo. Por unë do të vazhdoj të këmbëngul për këtë. Kemi disa probleme me Departamentin e Shtetit për momentin. Fondet që kemi miratuar për të janë shkurtuar ndjeshëm, ka shumë zyrtarë të lartë që kanë shërbyer aty me administrata demokrate apo republikane që po largohen, po dalin në pension, po japin dorëheqjen pasi është krijuar në atmosferë demoralizuese. Në projekt-buxhetin e paraqitur në Kongres, presidenti ka propozuar shkurtime të shumta për Departamentin e Shtetit dhe për agjencinë për ndihmat ndërkombëtare USAID, duke shkurtuar programe që janë të rëndësishme për diplomacinë. Gjithë roli i diplomacisë është që ajo të jetë e suksesshme për të shmangur luftën.

Lënia bosh e shumë posteve të larta në Departamentin e Shtetit, mos emërimi i ambasadorve në vende të tilla të rëndësishme si Koreja e Jugut, për shembullt, të largosh njerëz dhe të mos i zëvendësosh ata, është një gabim i rëndë. Për fat të keq, diplomacia nuk është përparësi e kësaj administrate. Unë do të dëshiroja që presidenti dhe vendi ynë të ishin më të angazhuar në Ballkan. Nëse ne nuk do të ishim angazhuar në Ballkan më 1999, nuk e di nëse NATO-ja do të kishte ndërhyrë për të ndalur spastrimin etnik dhe gjenocidin. Ky ishte një nga momentet më krenare për NATO-n. Por qëndrimet tani janë shumë ndryshe. Unë do të vazhdoj të kërkoj nga udhëheqësit tanë që ta kenë Ballkanin, veçanërisht Kosovën në axhendën e tyre, por tani duket se axhenda e tyre është shkurtim i Departamentit të Shtetit, që është gabim i madh.

Ballkani Perëndimor ndeshet sot me shumë sfida, një prej të cilave është ndikimi i Rusisë. Nënpresidenti Pence gjatë vizitës në Mal të Zi, jo shumë kohë më parë, tha se “Rusia punon për të destabilizuar rajonin, për të minuar demokracitë, për të përçarë vendet e rajonit nga njeri tjetri dhe nga pjesa tjetër e Evropës”. Sa i shqetësuar jeni ju nga roli i Rusisë?

Engel: Jam i shqetësuar. Deklarata që ju lexuat nga nënpresidenti Pence, godet pikërisht aty ku duhet. Nënpresidenti ka qenë anëtar i kongresit. Kemi shërbyer së bashku në Komisionin e Dhomës së Përfaqësuesve për Çështjet e Jashtme. Ai është shumë serioz kur bëhet fjalë për çështjet e jashtme. Ai i njeh problemet dhe mbështet angazhimin e Amerikës. Shpresoj ta përfshijë atë pasi ai e kupton Ballkanin. Por, pa dyshim, ndikimi rus është një problem i madh, jo vetëm në Ballkanin Perëndimor, por edhe në vende të tjera. Rusët ndërhynë në zgjedhjet amerikane duke u përpjekur të ndikojnë në fitoren e Donald Trumpit, ata përpiqen të ndikojnë në zgjedhjet në vende të tjera, në vendet demokratikee, aleate me ne, qoftë në Britani, në Francë apo Gjermani, apo edhe në Ballkanin Perëndimor.

Ekzistojnë lidhje të ngushta mes Rusisë dhe Serbisë. Kjo është shumë shqetësuese. Kur u takova me presidentin Vuçiq këtu në Uashington, ia përmenda këtë. Kjo është edhe një arsye se përse Shtetet e Bashkuara duhet të kenë një ndikim më të madh. Përgjigja jonë nuk duhet të jetë të kthejmë kurrizin dhe të largohemi, ose të shkurtojmë programet e përpjekjet në Ballkan. Ne duhet t’i dyfishojmë ato. Kosova dhe Shtetet e Bashkuara, pavarësisht se kush ka qënë në pushtet, republikanët apo demokratët, kanë patur marrëdhënie të ngushta dhe dy vendet tona kanë qënë shumë pranë. Unë gjithmonë jam përpjekur dhe do të vazhdoj të përpiqem që Shtetet e Bashkuara të qëndrojnë përkrah popullit të Kosovës, përkrah qeverisë së Kosovës. Unë do të jem pranë tyre. Kryeministri Haradinaj është një mik i vjetër prej kohe, ashtu siç është edhe presidenti Thaçi. Lidhja mes dy vendeve tona duhet të forcohet dhe unë do të bëjë gjithçka mundem që kjo të ndodhë.

Të martën qeveria ruse i klasifikoi nëntë media amerikane, mes të cilave edhe Zërin e Amerikës, si “agjentë të huaj”. Cili është mendimi juaj?

Engel: Ju duhet ta konsideroni atë si dekoratë. Sa herë rusët thonë diçka negative për ju, ose për këdo tjetër, është një nder. Rusia nuk është mësuar të ketë shtyp të lirë, media atje është e kontrolluar. Ata nuk duan ta kuptojnë konceptin se ne në Shtetet e Bashkuara kemi shtyp të lirë, njerëzit kanë mendimet e tyre, të majtë, të djathtë, pro ose kundër diçkaje. Është qesharake që Rusia ndërmerr veprime të tilla kundër Zërit të Amerikës dhe mediave të tjera, si CNN etj. Kjo është diçka tipike për një regjim totalitar, me një udhëheqës totalitar. Zoti Putin është bërë njeriu më i pasur në botë dhe synon të kontrollojë se çfarë dëgjojnë ose nuk dëgjojnë banorët në Rusi.

Kur isha për herë të fundit në Ukrainë, në Ukrainën Lindore, banorët atje thonin se e vetmja gjë që dëgjonin ishte propaganda në gjuhën ruse nga Rusia. Kjo është ajo që do zoti Putin. Ai nuk do lëvizjen e lirë të ideve, nuk do pikëpamjet e ndryshme. Kjo është mënyra si vepron ai, si një udhëheqës totalitar dhe autoritar. Ne nuk e pranojmë këtë. Shtetet e Bashkuara janë krijuar mbi parimet e demokracisë dhe lirisë, shtypin e lirë dhe të drejtën për të folur lirshëm. Këto janë të gjitha të huaja për zotin Putin. Nuk do shqetësohesha për klasifikimin që i ka bërë Zërit të Amerikës, ta keni për nder atë, unë e di se ju do të vazhdoni punën e mirë që keni bërë për t’u treguar njerëzve të vërtetën dhe ata vetë mund të vendosin. (VoA)