Kur mendohet për “dëme”, mendja mund t’iu shkojë tek abuzimi apo braktisja, të cilat sigurisht që ndikojnë jashtëzakonisht tek fëmijët. Megjithatë, ekzistojnë edhe mënyra shumë më delicate, të cilat mund të dëmtojnë fëmijën tuaj, dhe ato janë shumë më të zakonshme nga sa mund të mendohet. Më poshtë po rendisim disa fjalitë të zakonshme, por të dëmshme në rrafshin psikologjik, që shumica e prindërve ua thonë shpesh fëmijëve të tyre:
1. ”Je shumë i ndjeshëm!” ose “Mos ji kaq shumë emocional!”
Çuditërisht, shumë prindër ua thonë këtë fëmijëve të tyre, dhe përderisa shqetësoheni mbi aspektet e dëmshme që mund të inkurajojnë fëmijët të ndrydhin emocionet e tyre, kjo këshillë s’duket në pamje të parë si një gjë e keqe. Sigurisht, është diçka shumë e mirë të mos lejosh shqetësimin nga gjërat e vogla, për t’i mësuar fëmijës tuaj elasticitetin dhe forcën e karakterit, por këta të fundit kanë ndërkaq nevojë të dinë se kur janë duke përjetuar emocione – është diçka normale t’i ndjejnë ato.
Mos lejoni që reagimi juaj të bazohet mbi vlerësimin nëse shqetësimi i fëmijës mund të jetë diçka e vlefshme apo jo. Inkurajojeni atë të vlerësojë nëse është apo jo diçka e rëndësishme sa për t’iu mërzitur, dhe lejojini të ndjejë emocionet e veta në një mënyrë të shëndetshme dhe të hapur.
2. “Sepse unë të kam thënë kështu”
Kjo është një frazë e mirënjohur tek prindërit, dhe në fakt mund t’u mësojë fëmijëve shumë gjëra negative, në vend se të jetë mënyra e duhur për t’i mësuar atyre të bëjnë që ju thoni. Ajo krijon një atmosferë kontrolluese, në të cilën prindi ka nën kontroll fëmijën, në vend se ta ndihmojë këtë të fundit të kuptojë pse nuk mund apo s’duhet të bëjë një gjë të caktuar. Kjo mund ta mësojë në mënyrë pasive fëmijën t’i trajtojë mendimet dhe pyetjet e veta të brendshme si të parëndësishme, dhe se për këtë arsye ato duhet të mbahen të shtypura. Kjo mund të ndikojë negativisht tek vetëbesimi dhe vetë-ndërgjegjësimi i fëmijëve.
3. “Pse s’mund të jesh pak më shumë si…”
Krahasimi i fëmijës me vëllain, kushëririn apo shokun e tij që perceptohet se ka një sjellje më të mirë, mund të ketë një ndikim të madh negativ mbi shëndetin mendor të fëmijës suaj dhe zhvillimin e tij psikologjik. Ky krahasim është një mënyrë poshtëruese, që e bën fëmijën të ndjehet sikur nuk është mjaftueshëm i mirë, në vend se të men dohet se si mund të përmirësohet sjellja e tij, dhe të punohet së bashku me fëmijën për të realizuar një ndryshim. Kjo frazë mund të ndikojë tek fëmija, teksa ai mund të rritet duke u izoluar nga frika e krahasimit, dhe gjithmonë do ta krahasojnë veten me të tjerët, duke u fokusuar tek të metat e veta, në vend se të jetë i kënaqur me arritjet e tij.
4. “Nëse nuk vjen tani me mua, do të lë këtu”
Kjo frazë është një taktikë e njohur e prindërve, për t’i bindur fëmijët të largohen nga një vend i caktuar dhe shkuar me ta. Për shembull, kur largohet nga parku i lodrave për të shkuar në shtëpi, prindi do t’i thotë fëmijës se nëse nuk vjen tani më të, do ta lërë atje vetëm. Edhe pse ai mund të mos e bëjë kurrë këtë gjest, kjo fjali mund të jetë shumë e dëmshme për fëmijën, në kushtet kur atashimi i rrënjosur thellë i fëmijës me prindin, mund të vihet në pikëpyetje.
Edhe nëse thuhet në një mënyrë gazmore, kjo frazë mund të lëkundë themelet e sigurisë që ofron prindi, dhe fëmija mund të ndjehet i lënë pas dore, ndonëse në fakt nuk është kështu. Pra, nëse përdorni zakonisht një nga këto fjali psikologjikisht të dëmshme ndaj fëmijëve tuaj, hiqni dorë menjëherë. Mendoni se çfarë ndodh me atë që thoni, dhe se si ajo mund të ndikojë tek fëmijët tuaj. Mos harroni të ledhatoni fëmijën tuaj në çdo rast – ndërtoni vetë-besimin, vetë-vlerësimin, pavarësinë dhe vetë-ndërgjegjësimin e tyre. Këshilla më e mirë është të njihni fëmijën tuaj, të dini se çfarë ndikon tek ata, çfarë do t’i ndihmojë, dhe jetoni sipas këtyre udhëzimeve.
