Hulumtuesit e kanë përdorur modifikimin e gjenit CRISPR-Cas9 për t’i reduktuar simptomat e autizmit në minj me një formë të shkaktarit më të zakonshëm mono-gjenik të çrregullimit të spektrit të autizmit, ose ASD.

Shkencëtarët në Universitetin e Kalifornisë Berkeley e zhvilluan një metodë për modifikimin e gjeneve me CRISPR duke e livruar enzimën e ndërprerjes së ADN-së në tru të quajtur Cas9, duke e ndërprerë sjelljen e përsëritshme që është karakteristikë e sindromës së brishtë X. Gjetjet u publikuan të hënën në revistën Nature Biomedical Engineering, transmeton koha.net.

FXS, forma e zakonshme e ASD-së, shfaqet në rreth 1 në 4.000 meshkuj dhe 1 në 8,000 femra.

Studiuesit e përdorën metodën CRISPR-Ari, të cilën e zhvilluan, për ta modifikuar gjenin për një receptor neurotransmetues të lidhur me sjelljet e përsëritura, një simptomë kjo e zakonshme e autizmit. Bazuar në studimin, hulumtuesit mendojnë se mund të jenë në gjendje ta zbatojnë metodën në aspekte të tjera të autizmit, si dhe në sëmundje të tjera si sëmundja e Huntingtonit ose çrregullimet e tjera poligjenike.

“Nuk ka ende trajtime apo sherime për autizëm, dhe shumë nga provat klinike të trajtimeve me molekula të vogla që i synojnë proteinat që shkaktojnë autizëm, kanë dështuar”, tha në një njoftim për shtyp udhëheqësi i studimit dr. Hye Young Lee, asistente profesori për fiziologji qelizore dhe integruese në Qendrën për Shkenca Shëndetësore të Universitetit të Teksasit në San Antonio. “Ky është rasti i parë ku kemi qenë në gjendje ta modifikojmë një gjen shkakor për autizmin në tru dhe ta tregojmë shpëtimin e simptomave të sjelljes”.

Dallimi i rëndësishëm në këtë përdorim të CRISPR, tha shpikësi i CRISPR-Ari, Niren Murthy, profesor i bioinxhinierisë në UC Berkeley, është që hulumtuesit e injektuan atë drejt në tru dhe ai funksionoi.

“Kjo është hera e parë që dikush e ka demonstruar ndonjëherë këtë me livrim jo-viral,” tha Murthy.

Hulumtuesit e tjerë i kanë futur gjenet për Cas9 në neurone përmes viruseve, por për shkak se gjeni vazhdon ta shprehë enzimin Cas9, gjenet e tjera ndërpriten në mënyrë rastësore. Me CRISPR-Ari, ai e mbart kompleksin Cas9 direkt në qeliza, i bën disa ndërprerje dhe pastaj zhduket, transmeton koha.net.

“Nëse e injektoni ADN-në CRISPR duke e përdorur virusin, nuk mund të kontrolloni se sa proteinë Cas9 dhe ARN udhëzuese shprehen, kështu që injektimi përmes virusit ka problem potencial”, tha Lee. “Mendoj se metoda CRISPR-Ari është shumë e mahnitshme sepse mund ta kontrollojmë sasinë që dëshirojmë ta injektojmë dhe që ndoshta i minimizon efektet anësore të përdorimit të CRISPR, për shembull efektet jashtë objektivit”.

Për studimin, hulumtuesit e injektuan CRISPR-Ari që e mbante kompleksin Cas9 në striatumin e trurit të minjve, një rajon ky i njohur për ndërmjetësimin e formimit të shprehisë – duke i përfshirë sjelljet e përsëritura.

Hulumtuesit e kanë shënjestruar një receptor ngacmues të quajtur receptori metabotropik glutamat 5, ose mGluR5, i cili është i përfshirë në komunikimin midis neuroneve dhe njihet të jetë çrregulluar në FXS.

“Para këtij eksperimenti, ne nuk e dinim nëse receptori mGluR5 në striatum ishte i përfshirë në mënyrë të veçantë në sjellje egzagjeruese të përsëritura, që është një zbulim i rëndësishëm biologjik i studimit tonë”, tha Lee.

Studiuesit thonë se ata e zvogëlojnë numrin e proteinave të receptorit tek minjtë për gjysmë, pasi që rreth 50 për qind të gjeneve mGluR5 në striatum u modifikuan. Kjo rezultoi në faktin që minjtë treguan 30 për qind më pak gërmim obsesiv dhe 70 për qind më pak kërcime.

Hulumtuesit tani po zhvillojnë grimca CRISPR-Ari që duhet të injektohen direkt në sistemin nervor qendror përmes palcës kurrizore, duke e eliminuar nevojën për ta hapur kafkën dhe për t’i injektuar direkt në tru.

Lee mendon se metoda mund të përdoret për trajtimin e çrregullimeve që e përfshijnë varësinë opioide, dhimbjen neuropatike, skizofreninë dhe sulmet epileptike, si dhe autizmin, mes çrregullimeve tjera.

“CRISPR-Ari mund të përdoret për ta trajtuar një sërë sëmundjesh gjenetike, si sëmundja e Huntingtonit,” tha Lee.

“Por nuk kufizohet vetëm në sëmundjet monogjenike, por mund të përdoret edhe kundër sëmundjeve poligjenike, sapo ta kuptojmë të gjithë rrjetin e gjeneve të përfshira”.

Legjenda: Modifikimi i gjeneve i pakësoi simptomat e autizmit në minj, duke i përfshirë gërmimet e përsëritura dhe kërcimet periodike në ajër.