Instituti i Kosovës për Drejtësi (IKD), me përkrahje të Departamentit të Shtetit Amerikan – Byrosë së Narkotikëve Ndërkombëtarë dhe Çështjeve të Zbatimit të Ligjit (INL) dhe NED-it, të martën, ka mbajtur një tryezë virtuale, në të cilën është prezantuar raporti “Trajtimi i vrasjeve në Kosovë: Politika e ndjekjes dhe gjykimit në rastet e vrasjeve”.

Hulumtuesja e IKD-së, Justina Frrokaj, tha se detyra e shtetit në kuptim të mbrojtjes së jetës nuk përfundon me miratimin e ligjeve, por me mbrojtjen reale dhe aktive të jetës së secilit qytetar nga privimi i kundërligjshëm, qoftë ky privim nga institucionet ose qytetarët e tjera.

Frrokaj, gjatë kësaj tryeze, deklaroi se si gjetje e këtij raporti është mungesa e profesionalizmit të organeve të drejtësisë në ndjekjen dhe gjykimin e rasteve të vrasjeve, duke shtuar se mungesa e profesionalizmit në trajtimin e këtyre rasteve lexohet edhe si mungesë e profesionalizmit në mbrojtjen e jetës, si të drejtën bazë, nga e cila të gjitha të drejtat e tjera marrin kuptim.

Sipas Frrokajt, gjatë monitorimit në rastet e vrasjeve, IKD-ja ka gjetur se problematikë në trajtimin e këtyre rasteve është edhe moskujdesi i duhur ndaj provave, të cilat duhet të përdoren në një procedurë penale.“Gjatë monitorimit janë hasur raste kur janë asgjësuar mjetet e kryerjes së veprave penale të vrasjeve, gjë që ka pamundësuar edhe kryerjen e ekspertimeve të nevojshme në drejtim të zgjidhjes së rasteve”, ka shtuar Frrokaj.

Ndërsa hulumtuesja e IKD-së, Gzime Hashani, tha se nga ana e gjykatave nuk po zbatohet Udhëzuesi për Politikën Ndëshkimore, i miratuar nga Gjykata Supreme e Kosovës.

Sipas saj, shkarjet nga politika e drejtë ndëshkimore në rastet e vrasjeve paraqesin pamundësinë e sistemit të drejtësisë për të parandaluar dukurinë e privimit të kundërligjshëm nga jeta të qytetarëve, për arsye se politika ndëshkimore joadekuate nuk arrin qëllimet e dënimit, kryesoret nga të cilat janë parandalimi i shoqërisë dhe parandalimi i individit nga kryerja e veprave penale në të ardhmen.

Hashani tha se, duke u bazuar në të dhënat e Policisë së Kosovës, nga viti 2000 e deri në janar të vitit 2021 kanë ndodhur gjithsej 1.406 vrasje, 961 prej të cilave u dihet autori, ndërsa 445 vrasje janë të pazbardhura.Sipas këtyre të dhënave, Hashani tha se është shqetësues fakti që rreth çdo e treta vrasje që nga ndodhur nga viti 2000 në Kosovë nuk është e zbardhur.

Për shkak të këtyre problematikave në trajtimin e rasteve të vrasjeve dhe rrezikshmërisë së madhe të këtyre veprave penale, Hashani u shpreh se në mënyrë që të ngrihet cilësia e hetimit dhe gjykimit të rasteve të vrasjeve, duhet të ndërmerren reforma organizative brenda sistemit prokurorial dhe gjyqësor.

Gjatë kësaj tryeze virtuale avokati Taulant Hodaj deklaroi se raporti ka evidentuar vështirësitë ose të metat për veprat penale të vrasjeve.“Drejt është evidentuar fakti se në krahasim me veprat e tjera penale, zakonisht vrasjet kanë prioritet dhe trajtohen më shpejt si nga Prokuroria dhe Gjykata, por ka raste që kanë marrë shumë vite dhe kjo nuk është në përputhje me standardin e një gjykimi të drejtë dhe të shpejtë dhe rrjedhimisht shkelet të drejtat e të akuzuarit në një procedurë penale”, deklaroi Hodaj.

Hodaj shtoi se Prokuroria duhet të ketë parasysh që sipas dispozitave ligjore të prezantojë rrethanat fajësuese dhe shfajësuese, e që nga praktika, sipas tij, Prokurorisë nuk i interesojnë provat shfajësuese.Sa i përket propozimit që të formohet një divizion i posaçëm për rastet e vrasjeve, avokati Hodaj tha se ekzistojnë disa departamente si në gjykatë, ashtu edhe në prokurori dhe se nuk e di sa mund të jetë zgjidhje e drejtë krijimi i një divizioni të kësaj natyre.

Sipas Hodajt, zgjidhja adekuate do të ishte sistemi efektiv i drejtësisë, prokurorët dhe aktorët e tjerë të kenë më shumë profesionalizëm, mbështetje dhe njerëz profesionalë.“Prokurori duhet të ketë ekipin e tij që të zbardhin rastet e vrasjeve, e që esenciale është që hetuesit duhet të jenë profesionalë, të jenë në bashkëpunim me prokurorinë dhe të mos jetë hallka e shkoqitur ndërmjet tyre në mënyrë që të eliminohet këto problematika që kanë ndodhur ose që janë evidentuar në raportin e IKD-së”, ka përfunduar Hodaj.