“Deri më tani, mbi 100 dëshmitarë kanë dëshmuar të sigurt në gjykimet në Gjykatën e Lartë. Mbrojtja e dëshmitarëve është prioriteti më i lartë për gjykatën”, thotë në një intervistë për portalin në gjuhën serbe ‘Kosova Online’, zëdhënësi i Dhomës së Specializuar të Kosovës në Hagë, Michael Doyle.

Ndër të tjera, Doyle thekson se shpesh duhet guxim i madh dhe një ndjenjë e detyrës publike që dikush të dalë përpara dhe të pranojë të tregojë historinë e tij dhe në këtë mënyrë të kontribuojë për drejtësinë dhe sundimin e ligjit.

“Deri më tani, mbi 100 dëshmitarë kanë dëshmuar të sigurt në gjyqet para Gjykatës së Lartë. Mbrojtja e dëshmitarëve është prioriteti më i lartë për gjykatën. Një njësi e specializuar siguron sigurinë dhe mirëqenien e dëshmitarëve para, gjatë dhe pas gjykimit. Kjo përfshin ofrimin e mbështetjes psikologjike për dëshmitarët kur është e nevojshme. Gjyqtarët gjithashtu mund të urdhërojnë masa të ndryshme mbrojtëse, si caktimi i një pseudonimi dhe përdorimi i deformimit të zërit ose karakterit. Dëshmitarët mund të dëshmojnë edhe përmes lidhjes video. Roli i dëshmitarit është tepër i rëndësishëm për një proces të drejtë, të paanshëm dhe të pavarur. Shpesh duhet një guxim i madh dhe një ndjenjë e detyrës publike që dikush të dalë përpara dhe të pranojë të tregojë historinë e tij dhe kështu të kontribuojë për drejtësinë dhe sundimin e ligjit. Pikërisht fakti se dëshmia e dëshmitarëve është kaq e rëndësishme për gjykime të drejta dhe të paanshme ishte një nga arsyet pse në shkëmbimin e letrave ndërmjet Kosovës dhe BE-së u ra dakord për themelimin e KD dhe pse gjykata e kishte selinë jashtë Kosovës. Kjo reflektohet edhe në Ligjin e miratuar nga Kuvendi i Kosovës, i cili i jep gjykatës autoritetin për të gjykuar rastet kundër administrimit të drejtësisë. Siç ka thënë kryetari i trupit gjykues në aktgjykimin ndaj Gucatit dhe Haradinajt, duke folur për dëshmitarët: “Mbrojtja e dëshmitarëve nga kërcënimi dhe rrezikimi është ndërtuar në themelet e çdo sistemi të drejtësisë penale, qoftë vendor apo ndërkombëtar. Pa dëshmitarë, nuk ka drejtësi për viktimat apo për shoqërinë në tërësi”, thotë Doyle.

A ka qenë e nevojshme ndalimi i komunikimit të Thaçit dhe të tjerëve për shkak të frikësimit të dëshmitarëve dhe sa do të jetë në fuqi kjo masë?

Është e rëndësishme të rikujtohet përmbajtja e vendimit të trupit gjykues në këtë rast për të vërtetuar faktet dhe për të korrigjuar disa paqartësi. Së pari, ai vendim i referohet tre prej njëmbëdhjetë të arrestuarve në Hagë, përkatësisht Hashim Thaçit, Kadri Veseljit dhe Rexhep Selimit. Së dyti, komunikimi dhe vizitat nuk janë të ndaluara, siç raportojnë disa media. Në vend të kësaj, trupi gjykues urdhëroi krijimin e një sistemi, në bazë të të cilit sekretari i SVK-së do të miratonte të gjitha vizitat dhe komunikimet jo të privilegjuara me Hashim Thaçin, Kadri Veseljin dhe Rexhep Selimin, me qëllim që të identifikohen dhe përjashtohen nga vizitat dhe komunikimet personat që mund të paraqesin kërcënim për integritetin e procedurës. Në vendimin e saj, trupi gjykues arriti në përfundimin se të tre të pandehurit, me sa duket, u kanë treguar vizitorëve të tyre informacione konfidenciale të marra në kuadër të procedimit ose gjatë dëshmisë së dëshmitarëve të mbrojtur. Duke mos u marrë me përcaktimin nëse veprimet gjatë atyre vizitave përbëjnë vepër penale, gjyqtarët konkluduan se ekziston rrezik i madh që këta tre të pandehur t’ua zbulojnë informacionin e mbrojtur palëve të treta të paautorizuara, përveç nëse përcaktohen masat e duhura. Gjykatësit urdhëruan gjithashtu ndryshime në kushtet e vizitës. Për shembull, këta tre të pandehur mund të vizitohen vetëm nga një person, përveç kur bëhet fjalë për bashkëshortin dhe fëmijët, dhe vizitat dhe komunikimi monitorohen në mënyrë më aktive. Trupi gjykues do t’i shqyrtojë këto masa çdo gjashtë muaj dhe sekretari do t’i raportojë trupit gjykues për zbatimin e vendimit çdo dy muaj.

Kur është më e hershme që mund të presim vendime në rastin kundër Thaçit, Veselit, Selimit dhe Krasniqit, duke qenë se mund të dëgjojmë komente se gjykimet do të zgjasin më shumë se pesë vjet?

Për shkak të kompleksitetit të çështjes, aktualisht nuk është e mundur të vlerësohet kohëzgjatja totale e të gjithë gjykimit. Prokuroria ka bërë me dije se synon të përfundojë paraqitjen e provave rreth prillit 2025. Pas përfundimit të çështjes së prokurorisë, ekipet mbrojtëse mund të paraqesin mocion për shkarkimin e të gjitha ose disa prej akuzave. Varësisht nga rezultati i çdo vendimi për këtë, ekipet mbrojtëse do të kishin mundësinë të paraqesin provat e tyre dhe të thërrasin dëshmitarë. Në këtë moment, ne nuk kemi një vlerësim se sa kohë do t’u duhet ekipeve të mbrojtjes për të paraqitur provat e tyre.

Komenti juaj për incidentet në Prishtinë gjatë vizitës së fundit të Presidentes Trendafilova, kur pati një përplasje fizike mes Policisë së Kosovës dhe demonstruesve?

Nuk do të komentoja për protesta apo ngjarje të tjera politike. Në nëntor, presidentja vizitoi Kosovën për të komunikuar me publikun rreth punës së Këshillave të Specializuara të Kosovës (SVK), për t’iu përgjigjur pyetjeve të njerëzve dhe për të dëgjuar pikëpamjet e tyre. Gjykata ndodhet në Holandë dhe ndjek kornizën e saj specifike ligjore, e cila në një farë mënyre ndryshon nga korniza ligjore e gjykatave që zhvillojnë procedurat në Kosovë. Për shkak të këtyre dallimeve dhe për shkak se gjykimet kanë të bëjnë me krimet që supozohet se janë kryer ose iniciuar në Kosovë, njerëzit natyrisht kanë pyetje dhe ndonjëherë shqetësime. Një shembull i ndryshimit është se gjyqtarët në gjykatë janë shtetas të shteteve anëtare të BE-së, si dhe të Zvicrës, Norvegjisë dhe Shteteve të Bashkuara, dhe gjykimet zhvillohen në përputhje me rregullat e procedurës dhe provat e vetë gjykatës. Një ndryshim tjetër është se Dhomat e Specializuara të Kosovës kanë njësinë e tyre për sigurimin e mbrojtjes dhe mbështetjes së dëshmitarëve, dhe gjykata ka sistemin e saj për pjesëmarrjen e viktimave në procedurë. Gjatë qëndrimit në Kosovë, presidentja pati një takim dyorësh me gazetarë dhe shoqëri civile, si dhe mbajti një ligjëratë dhe bisedoi me studentë të drejtësisë. Ndër temat tjera që u diskutuan, kryetarja Trendafilova shpjegoi se si korniza ligjore e SVK-së garanton të drejtat e të akuzuarve, mbrojtjen e dëshmitarëve dhe dinjitetin e viktimave. Presidentja Trendafilova ka vizituar Kosovën dhe do të vazhdojë ta bëjë këtë, si pjesë e përpjekjeve të vazhdueshme të SVK-së për të informuar publikun në mënyrë transparente dhe të saktë se si funksionon gjykata dhe çfarë ndodh në sallën e gjyqit. Megjithëse SVK-ja ndryshon nga gjykatat e tjera në disa mënyra, ajo ndan të njëjtin mision bazë: të sigurojë drejtësi dhe llogaridhënie dhe të mbështesë sundimin e ligjit.

Si e vlerësoni bashkëpunimin me EULEX-in dhe Policinë e Kosovës?

Unë nuk jam në gjendje ta vlerësoj këtë bashkëpunim sepse përfaqësoj gjykatën, ndërsa Prokuroria e Specializuar është ajo që kryen hetimet dhe arrestimet. Sipas ligjit të miratuar nga Kuvendi i Kosovës, Prokuroria e Specializuar është institucion krejtësisht i ndarë nga gjykata. Policia në kuadër të Prokurorisë së Specializuar është e autorizuar dhe kompetente për kryerjen e detyrave për të cilat Policia e Kosovës është e autorizuar sipas ligjeve të Kosovës, ndërsa një numër i caktuar arrestimesh janë bërë nga Prokuroria e Specializuar me mbështetjen e Policisë së Kosovës dhe të Evropës. Misioni i Sindikatës për Sundimin e Ligjit në Kosovë.

Si e komentoni transferimin e Haxhi Shalës në Hagë si dhe veprimet e fundit dhe a janë kryer këto veprime në koordinim me Policinë e Kosovës dhe EULEX-in?

Prokuroria Speciale përmes një komunikate për media ka thënë se EULEX-i ka ofruar mbështetje operative dhe logjistike në përputhje me mandatin e saj dhe në përputhje me legjislacionin e Kosovës, si dhe se mbështetje operacionale ka ofruar edhe Policia e Kosovës. Siç thashë edhe më herët, nuk mund të komentoj më tej për arrestimet, sepse ato kryhen nga Prokuroria e Specializuar dhe unë përfaqësoj Dhomat e Specializuara. Duke folur në emër të gjykatës, unë ende mund t’ju jap një përditësim mbi statusin e asaj çështjeje. Në aktakuzën, e cila është konfirmuar nga gjyqtari për procedurën paraprake, thuhet se në muajin prill të këtij viti, z. Shala ka koordinuar me një grup individësh, përfshirë Sabit Januzin dhe Ismet Bahtiarin, takime me dëshmitarin për të nxitur që ai të tërhiqet, duke përdorur kërcënime serioze dhe premtime për përfitime, ose të mos dëshmojë në procedurat zyrtare pranë Dhomës së Specializuar. Më 12 dhjetor, Shala u transferua në objektin e paraburgimit të Dhomave të Specializuara në Hagë, dhe paraqitja e tij e parë para një gjyqtari për procedurë paraprake u mbajt më 13 dhjetor. Seanca e radhës për përgatitjen e çështjes për gjykim është mbajtur të premten e kaluar, më 15 dhjetor, kur z. Shala u deklarua i pafajshëm për të gjitha pikat e aktakuzës. Prokuroria ka kërkuar që ky rast të shkrihet me rastin ndaj Sabit Januzit dhe Ismet Bahtiarit, të arrestuar në tetor.