Kush e huqi dhe kush e skuqi : Edhe para se të fillojë fushata zyrtarisht , disa muaj më parë , liderët e subjekteve politike garuese premtuan se listat do të jenë befasi për të mirë dhe se në këto lista nuk do të ketë kandidatë të kriminalizuar duke menduar këtu për vepra siç janë korrupsioni , krimi i organizuar dhe nepotizmi. Kishim dy skaje të kundërta ; disa ambasadorë dhe e ashtuquajtura shoqëri civile që kërkonin pastrim të listave ndonëse , sidomos disa nga shoqëria civile asnjëherë nuk u ishin nënshtruar lavazhit e që e kërkojnë nga të tjerët , jo pse mbështeten në parime apo standarde morale por se mendojnë se duke u bërë zgjatje e kërkesave të disa ndërkombëtarëve do të përfitojnë fonde dhe , subjekteve politike që iu nënshtruan dhe po iu nënshtrohen presioneve, edhe në kundërshtim me ligjin. Për pastrimin e listave nuk po merret parasysh standardi ligjor por ai moral apo kanunor . Sipas ligjeve në fuqi është e qartë procedura se si kufizohet e drejta për të garuar në zgjedhje , për të votuar dhe për t’u votuar. Pa një vendim përfundimtar të një gjykatae kompetente e cila e shqipton këtë masë , askujt nuk mund t’i mohohet e drejta për të garuar , për të votuar apo për ta kërkuar votën. Në çdo rast tjetër kemi të bëjmë me shkelje flagrante të parimit kushtetuese për presupozimin e pafajësisë e që duhat ta kenë të qartë , edhe ambasadorët por edhe shoqëria civile apo individë të shndërruar në gjuajtës apo grabitës të fondeve . në të kundërtën , çdo vendim tjetër arbitrar Gjykata Kushtetuese do ta anulonte . KQZ nuk ka të drejtë në mënyrë arbitrare apo për shkak të presionit të një segmenti të shoqërisë të mos e certifikojë një parti apo kandidat , qoftë anëtarë të partisë apo të pavarur. Standardi moral nuk mund të zëvendësojë ligjin dhe , në të shumtën e rasteve morali dhe ligji e përjashtojnë njëri – tjetrin ; çka është e moralshme nuk do të thotë domosdoshmërisht se është e ligjshme dhe , gjithashtu , nuk është çdo ligj shembëlltyrë e moralit ! Po të ishte përcaktues morali , Lista Serbe kurrë nuk do të certifikohej nga KQZ. Në shtetet me një demokraci të zhvilluar dhe të konsoliduar , standardi moral thuaja është mbi ligjin apo vet ligji. Jemi dëshmitarë kur ndonjë personalitet i lartë politik në vendet demokratike bënë shkelje të ligjit , qoftë edhe të vogël , nuk pret të shkarkohet por se jepë dorëheqje menjëherë. Kryesisht për arsye morale! Ne në Kosovë sikur edhe të gjitha vendet dhe shtetet e Ballkanit jemi shumë larg këtij standardi. Do të jemi larg edhe për një kohë ! Pajtohem që një i akuzuar për disa vepra që janë në kundërshtim me moralin profesional dhe njerëzorë nuk duhet fare të garojnë në zgjedhje , pa pasur nevojë të hiqen nga lista , pas një presioni të madhe . Mendoj se duhet të jetë rregull i përgjithshëm se të gjithë ata që kanë bërë krime kundër njerëzimit , krime të luftës apo që kanë rënë në kundërshtim me të drejtën humanitare duhet përjetësisht të përjashtohen nga politika përmes një mase të shqiptuar nga gjykata kompetente. Po nuk është kjo lakmi vetëm te ata që merren , mendojnë se merren apo bëjnë përpjekje të merren me politikë ; edhe udhëheqësit e sporteve që po arrijnë sukses në skenën botërore falë përkushtimit dhe ndershmërisë , janë thellësisht të kriminalizuar , me aktakuza por edhe me vendime të formës së prerë të gjykatave kompetente për aktivitete kriminale.  Pastaj , edhe disa prej neve të së ashtuquajturës shoqëri civile , i bashkohemi politikës për shkak të lakmisë për pushtet dhe për poste dhe kur dështojmë , përsëri kthehemi aty ku kemi qenë tërë kohën . Ku shihni ju këtu moral e që pastaj i akuzoni të tjerët për mungesë morali ?! Pastaj , në bazë cilave kritere kërkoni që të hiqen nga lista ata që kanë qenë të dënuar për vepra jokorruptive dhe që e kanë vuajtur dënimin siç është rasti i Bajrush Xhemajlit , aktivistëve të LVV që rrotullonin veturat e EULESH-it e tani ndiqen ndonëse ka kaluar një shekull nga ato aktivitete apo gjuajtësev me vezë. Nuk kanë bërë aktivistët e LVV vepra të krimeve të luftës apo krimeve kundër njerëzimit e që ato të mos vjetërsohen. Nuk jam fare jurist dhe jam krejtësisht leshko në këtë fushë mirëpo nga përvoja e gjatë në burgje dhe gjatë marrjes në pyetje nga hetues të UDB-së ( Sigurimi shtetërorë i Jugosllavisë ) dhe oficerë të KOS –it  ( Shërbimi Kundërinformativ i Ushtrisë jugosllave ) si dhe gjatë përvojës së gjatë në organizatën ku punoj , Aktakuza ndaj Xhavit Halitit ( nëse është ngritur ) nuk ka asnjë element të veprës penale e as të kundërvajtjes . Madje , një Gjykatë edhe jo aq profesionale nuk do të merrej fare me këtë aktakuzë ! Ma merr mendja se edhe gjykata apo Këshilli i Pleqëve të Bangladeshit  do të shqepej së qeshuri po ta merrte një aktakuzë të tillë ! Jo pse është në pyetje Xhavit Haliti apo Gani Dreshaj por , nëse edhe Marko Gjuriq do të akuzohej me këto ” prova “ , reagimim do ta kisha tëi njëjtë ! Ndoshta ka diçka që unë nuk e shoh apo as opinioni nuk e sheh mirëpo po ta bënte këtë aktakuzë edhe Shefqa , do të dukej morbide dhe qesharake ! Mendoj se të gjitha listat janë kryesisht të pastruara dhe në përputhje me ligjet në fuqi . Po të analizojmë pakëz këto lista që , sipas interesit , dikush i mbronë e dikush i sulmon .

1. Lista e Lidhjes Demokratike të Kosovës :  Në dukje dhe përbërje duket të jetë lista më e pastër . Të gjithë ata që kanë qenë pjesë e proceseve gjyqësore për korrupsion apo krim të organizuar , në marrëveshje midis palëve janë larguar nga lista . Kjo listë e bënë LDK-në të besueshme kur deklaron se është kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar. E dekriminalizon listën e cila nuk ka dalluar më parë nga listat tjera . Varësisht nga proceset politike dhe kush do ta ketë pushtetin , ata që janë në listë e që janë të pastruar e që publiku dhe zogjtë e Madagaskarit  e dijnë se janë të korruptuar dhe se janë bërë milionerë nga krimi , ende do të mbesin të pastruar apo do t’iu nënshtrohen spastrimit para drejtësisë. Lista e LDK-së është punë dore e endur me saktësinë e një filigranisti , Isa Mustafës i cili e amortizoi çdo kundërshtim , të gjithëve iu premtoi diçka kurse ate që bëri emër në saje të opozitarizmit ndaj Isa Mustafës , fatosen apo pioneren Vjosa Osmanin që e dha betimin solemn se kurrë nuk do të bëjë koalicion me PDK-në , e propozoi për kryeministre. Isa e ka luajtur ruletin rus me mjeshtëri duke iu shmangur të gjitha plumbave të kundërshtarëve brenda LDK-së apo , me një fjalë ua ka lagur barotin. Edhe Kryesinë e bëri sipas projektit që i përshtatej , kundërshtarët e zëshëm i futi brenda , kriminelët i la jashtë por ua rehatoi dikend prej familjarëve duke i sistemuar të gjithë si ushtarët prej argjili  në sheshin Tien ah Men të Pekinit. Për lëvizje të shpejta dhe të suskesshme në politikë , Isa Mustafa i ka nokautuar të gjithë rivalët politikë , në aspektin afatgjatë e ka vënë para falimentimit LDK-në . Po duket se Isai , kur ka vendosur ta qëndisë LDK –së ashtu si e ka bërë është udhëhequr nga parimi i Luigjit të XV –të ,; “ pas meje të ndodhë kijameti…”. LDK nuk ka pasur prurje , as spektakolare e as të reja por se e ka ruajtur substancën , edhe të ashtëzuar ( elefantët legjendarë ) si edhe këta skifterër që kishin shumë ambicie por se mbetën pa pupla në kohën kur armën më të fortë , sqepin gjithmonë e kanë pasur të topitur. Lista e LDK-së , sikur listat e të gjitha subjekteve tjera është listë e kompromisit . listë e pazareve dhe listë e shantazhit. Por e maskuar shumë mirë dhe mjeshtërisht dhe taktikisht mirë e udhëhequr nga Isa Mustafa ! Vlerësoj se dëmin më të madh po ia bëjnë LDK-së këta që po kanë qëndrim shumë armiqësorë ndaj Lista……PDK-së , që po betohen me shaminë e pioneres sikur edhe koçemadhi dhe njeriu kryesorë i LDK –së në këto 20 vitet e fundit , pa pëlqimin e të cilit nuk është marrë asnjë vendim , Ismet Beqirit i cili , për të treguar se është alfa politikani i LDK-së , vendosi , jo një vijë të kuqe për dy të tilla për PDK-në. E padëgjusr dhe e paparë në Kosovë deri më tani dhe këtë mund ta bëjë vetëm dikush që ka siguri , ndikim dhe dominim 100% si puna e mikut tim , Ismet Beqirit. Përkundër të gjithave mendoj se LDK dhe PDK do ta bëjnë luftën kryesore për vend të parë dhe se nuk përjashtohet koalicioni midis tyre pas përfundimit të certifikimit të rezultateve të zgjedhjeve.
2. Partia Demokratike e Kosovës : Askush nuk e donë ditën , të gjithë e ëndërrojnë natën ! Me paditurinë e tyre politike , disa parti politike PDK-në e shndërruan në viktimë duke ua mobilizuar instiktin e mbrojtjes dhe mbijetesës dhe duke i bërë bashkë edhe ata që nuk flitnin midis vetes. Ka bërë shumë aderime , nga patriotë të dëshmuar deri te ata që i akuzonin dhe sulmonin tërë kohën. Më heret pata shkruar se PDK i ka dy probleme ; Hashimin dhe granimin. Lista e propozuar nga kjo parti bënë zgjidhje për të dyja problemet ; i rehaton njerëzit e Hashimit dhe e forcon granimin. Dukek si diçka që i ngjanë aventurës por renditja në pozita të larta të disa ardhacakëve në PDK –ë e forcon tehun dialogues dhe hedh zjarr në debate e që i ka munguar deri tani. Në PDK –së , deri tani granimi është marrë kryesisht me muzikë ; Blerta , për muzikë të lehtë dhe serenata në emisione televizive kurse Ganja me muzikë patriotike në akademi përkujtimore apo në lokacione ku ka deficit të patriotizmit. PDK –ë , me Hajredinin, Blerimin , Abelardin , Memlin , Tarantinon e kafiterive , Besën , Lizën dhe Valdeten e ka krijuar një ekip të respektueshëm përfaqësues për debate dhe fushatë . Ka edhe të tjerë që ndihmojnë sikur që është Hajdari i cili nuk del fort në vijën e parë por se është mbledhës i madh i votave. Pres që edhe ish punëtori im në SHIK ( Shërbimi Informativ i Këshillit që edhe sot është shumë aktiv ) , Ilmi Reçica të angazhohet më shumë në debate dhe fushatë sepse i ka të gjitha potencialet për këtë. Për ujin dhe djathin Rugova nuk është askush më kompetent të flasë se Migjen Kelmendi , varianti shqiptar dhe kosovar i Bora Ribla Çorbës ! Edhe PDK e ka bërë listën e kompromisit , dikund kanë hyrë edhe me zor sikur që kanë penguar të tjerët të bëhen pjesë e listës. Mirëpo , në PDK është një grup jo fort i vogël i kandidatëve për deputetë që , për sigurimin e votave e çajnë prapanicën e vet e mos flasim për prapanicat e votuesve dhe , në këtë mënyrë i sigurojnë vota partisë. Më ka befasuar shumë që është penguar të bëhet pjesë e listës Dr. Haki Gashi , një ish i burgosur politik nga Suhareka , një patriot idealist , një personalitet me virtyte të larta njerëzore dhe morale dhe , si vlerë e shtuar , Dr. Hakiu do të shërbente si flamur në luftë kundër korrupsionit për faktin se po ta lini edhe në trezorin e thesarit amerikan apo në vendet ku ruhet ari dhe diamantet e tërë botës nuk do të mungonte asgjë . Nuk do të kishte fare nevojë të bëhej regjistrimi i pasurisë në këto objekte. Refuzimi apo kushtëzimi që ai të mos jetë pjesë e listës qartë tregon se në PDK –ë ende ka të tillë që korrupsionin nuk e kanë vetëm hobi por e kanë mënyrë e të jetuarit. Është e vërtetë se PDK e ka një listë stabile , ka bërë shumë ndryshime dhe se nuk e ka asnjë të akuzuar për korrupsion dhe  krim të organizuar. Këtë premtim e pati dhënë Kadri Veseli dhe premtimin e ka mbajtuar. PDK u forcua shumë duke u sulmuar fillimisht nga Ismet Beqiri dhe së voni nga fatosja e Isës , Vjosa e mos të flasim për LVV dhe të tjerët. Deri sa Albin Kurti dhe Isa Mustafa tredhnin miza në hanin e Sami Llapjanit i quajtur Sirius , për muaj të tërë , PDK  ka punuar në terren tërë kohën. Tash , sipas analizës sime PDK do të luftojë për vend të parë me LDK-në dhe nuk do të jetë habi nëse edhe i fiton zgjedhjet. Të gjithë po thonë se PDK duhet të shkojë në opozitë, edhe unë e them këtë. Nëse PDK –ë del në opozitë do të lirohej nga përgjegjësia e marrjes së vendimeve të dhimbshme dhe të vështira siç kanë paralajmëruar kongresistët amerikanë. Po PDK –ë nuk e ka këtë largpamësi politike dhe se vështirë do të pranojë të jetë në opozitë. Sa i përket koalicioneve , pas zgjedhjeve do të shohim se a më shumë i shkonë fjala Ismetit dhe Vjosës që janë kundër koalicionit apo Palmerit dhe Trampit që janë për një qeveri që është e gatshme të bisedojë me Serbinë për arritjen e një marrëveshjeje , të dhimbshme dhe të rëndë . Historikisht dhe faktikisht është dëshmuar se , për shkak të intereseve të larta shtetërore dhe  partneritetit me “ miqtë “  ndërkombëtarë , LDK dhe PDK nuk e kanë fare problem të marrin vendime të vështira dhe të dhimbshme. Edhe nëse ia ngulin Kosovës.
3. Lëvizja Vetëvendosje :  Kjo lëvizje ka një listë të mirë e që është vërshuar nga anëtarë të shoqërisë civile të cilët , nëse nuk akomodohen ku duan dhe si të duan . përsëri kthehen në grazhdin e nënës bujare – shoqërisë civile që nuk i lë fëmijët në rrugë! LVV dhe do të ketë vota por , për shkak të ndarjes së një pjese të saj , nuk do të ketë vota sikur në vitin 2017. Përpjekja për koalicion me LDK-në ishte e kotë për faktin se asgjë nuk i bashkonte përveç , ta them urrejtjes ndaj PDK-së. Prandaj edhe dështoi . Prandaj do të jetë vështirë apo e pamundur të bëhet koalicion paszgjedhor. LVV ka luajtur një rol të shëndoshë opozitar dhe ka penguar disa procese të dëmshme  për Kosovën . Problemi i LVV ka qenë dhe është se oferta e saj është në shpërputhje me projektet ndërkombëtare për Kosovën si dhe mundësitë reale për konkretizimin e tyre. Personalisht , po të isha në situatë , procesin  e bisedimeve do t’ia besoja Albin Kurtit sikur edhe luftën kundër korrupsionit. Nëse kemi parasysh rrethanat aktuale , LVV nuk e shoh të ketë rolin udhëheqës edhe nëse del partia e parë. LVV , ndonëse ka ndryshuar shumë , më shumë se të gjitha partitë tjera të cilat e kanë ruajtur konservatizmin e tyre edhe në procese negative , nuk e ka fituar besimin e atyre që vrajnë dhe kthjellin në Kosovë për të udhëhequr proceset që e presin Kosovën. LVV duhet të bëhet gati për një opozitarizëm të fortë dhe konstruktiv . Nëse del e kundërta , do ta përkrah pa asnjë rezervë.
4. AAK dhe PSD : PSD do të mbijetojë në saje të AAK-së që i ka të rritura aksionet politike në Kosovë. Ky koalicion nuk do të ndahet keq me vota e as me deputetë. Nëse LDK fiton zgjedhjet , ky koalicion do të bashkohet me LDK-në sikur edhe Nisma , nëse e kalon pragun zgjedhor. Haradinaj , në këtë rast mund të pajtohet edhe të mos jetë kandidat për kryeminister . Me bërjen e koalicionit me AAK-në , PSD ka fituar muskuj dhe ka fituar siguri që mos t’i rrahin të tjerët ndërsa AAK ka fituar një ekip përfaqësues për debate dhe fushatë. Nuk e besoj se mund t’i fitojnë zgjedhjet por se mund të dalin subjekti i tretë apo i katërt.
5. Nisma Socialdemokrate dhe AKR : Ky koalicion del të jetë joparimor aty ku ka parime, në Kosovë është shumë i natyrshëm. Nisma e majtë dhe AKR e djathtë është sikur të bënin koalicion Berti Sanders dhe Donald Tramp. Edhe AAK e djathtë dhe PSD e majtë janë njëjtë. Koalicioni Nisma dhe AKR po bënë llogari se pa ta nuk formohet qeveria e që nuk është fare e vërtetë . Madje , Nisma do të ndahej shumë më mirë pa AKR-në se me këtë kooperativë  bizniso – politike . Behgjet Pacolli , pa Agim Bahtirin nuk ka bukë në politikë . E la Agimi e shpëtoi Hashimi , përmes Fatmirit. Mos u habitni nëse ky koalicion  përballet me vuajtje të Tantalit në kalimin e pragut zgjedhor. Nuk e besoj se më Behgjet Pacolli do të jetë në garë me Ivica Daçiqin se cili do ta dëmtojë më shumë Kosovën , njëri me rritjen e çnjohjeve , tjetri me uljen e njohjeve. Realisht , nuk e kam të qartë a më shumë e ka dëmtuar Kosovën në planin ndërkombëtar , Ivica apo Begja!