Bashkimi Evropian i dha të martën dritën jeshile rishikimit historik të politikave të tij të migracionit dhe azilit që do të shohë kufij të ngurtësuar dhe përgjegjësi të përbashkët midis shteteve anëtare.

Zyrtarët e BE-së kishin pasur përpjekje për të përfunduar reformat e migracionit – produkt i viteve të debatit – përpara zgjedhjeve të Parlamentit Evropian të planifikuar për në qershor.

Çështja ka qenë përçarëse politikisht, veçanërisht që nga fluksi i të ardhurve në vitin 2015 që ekspozoi dobësitë e sistemit të migracionit.

Çfarë u arrit?

Rishikimi përbëhet nga 10 pjesë të legjislacionit të mbështetur nga shumica dërrmuese e shteteve anëtare të BE-së.

Megjithatë, Hungaria dhe Polonia votuan kundër të gjithë paketës, ndërsa Austria dhe Sllovakia kundërshtuan pjesë të veçanta. Republika Çeke, gjithashtu një kritike e paktit, abstenoi nga të dhjetë votat.

Kryeqytetet e BE-së kanë dy vjet për të vënë rregullat në fuqi ligjore.

Ligjet e reja kërkojnë që të 27 shtetet anëtare të BE-së të marrin njëfarë përgjegjësie për menaxhimin e kërkesave për azil – përfshirë ata që votuan kundër reformave – por paketa gjithashtu i bën rregullat më të rrepta për aplikantët.

Pakti krijon qendra të reja kufitare që do të mbajnë emigrantë të parregullt ndërsa kërkesat e tyre për azil shqyrtohen. Dëbimet e atyre që konsiderohen të papranueshëm do të përshpejtohen.

Reagime të ndryshme për paktin për migracionin

Presidenti i Këshillit Evropian, Charles Michel e quajti legjislacionin “një moment historik në përgjigjen e BE-së për menaxhimin e migracionit” në X, ndërsa kancelari gjerman Olaf Scholz përshëndeti “marrëveshjen historike”.

Në të kundërt, kryeministri çek Petr Fiala deklaroi se ndërsa pakti ishte një hap i parë drejt trajtimit të migracionit të paligjshëm, ai nuk ishte i mjaftueshëm.

Fiala tha se kjo është arsyeja pse Republika Çeke ka bashkëthemeluar një grup vendesh që duan të trajtojnë më fort migrimin e paligjshëm.

Pakti po tërheq kritika nga organizatat bamirëse për të drejtat e emigrantëve, disa qeveri nacionaliste dhe studiues – për arsye të ndryshme.

Grupi për mbrojtjen e të drejtave të njeriut Amnesty International argumentoi se kjo do të “çojë në vuajtje më të mëdha njerëzore”.

Studiuesja e migracionit, Judith Kohlenberger e Universitetit të Ekonomisë dhe Biznesit të Vjenës tha për Agjencinë Austriake të Shtypit se reforma po injoronte plotësisht luftën kundër shkaqeve të migrimit.

“Nga njëra anë, ne po i shmangim refugjatët, ndërsa nga ana tjetër po ndihmojmë vazhdimisht për të krijuar arsyet për ikje, duke parë pasojat e krizës klimatike apo politikës ekonomike. Evropa po kontribuon në ikjen dhe migrimin e fuqisë punëtore”, tha Kohlenberger.

Sipas saj, e vetmja gjë pozitive në lidhje me paktin e BE-së për azilin dhe migracionin është se 27 vendet anëtare më në fund kanë arritur të arrijnë një kompromis për politikën e migracionit.

“Do të kishte qenë një shpallje falimentimi nga Komisioni i BE-së nëse nuk do të kishte pasur përparim këtu” pasi kjo do të luante në duart e partive të krahut të djathtë në zgjedhjet e BE në qershor”, tha ajo.

Fushatë për masa më të forta kundër migracionit

Zgjedhjet e Parlamentit Evropian pritet të shohin një rritje nga partitë e ekstremit të djathtë që bëjnë fushatë për nevojën për të goditur emigracionin e parregullt.

Demokratët suedezë të ekstremit të djathtë për shembull – një anëtar i grupit të Konservatorëve dhe Reformistëve Evropianë (ECR) në Parlamentin Evropian – zgjodhën “Evropa ime po ndërton mure” si sloganin e tyre kryesor për zgjedhjet e ardhshme të BE-së.

Fabrice Leggeri, ish-shefi i Frontex dhe një kandidat për partinë franceze të ekstremit të djathtë Rally National Rally për zgjedhjet evropiane, tha se ai e shihte votimin e qershorit si “një referendum”.

Frontex është agjencia e BE-së përgjegjëse për menaxhimin e kufijve.

Leggeri hodhi poshtë idenë se Frontex është një “OJQ super humanitare” në një intervistë me agjencinë portugeze të lajmeve LUSA, në vend të kësaj duke mbrojtur për “pragmatizëm” në menaxhimin e migracionit.

Eurostat: Kërkesat për azil në Evropë në rritje

Sipas të dhënave të Eurostat-it, kërkesat për azil në Evropë janë në rritje.

Në vitin 2023, u regjistruan 1,048,900 azilkërkues për herë të parë – një rritje prej 20% krahasuar me vitin 2022, pothuajse duke arritur majat e 2015 dhe 2016.

Numri më i lartë për frymë i azilkërkuesve për herë të parë në vitin 2023 u regjistrua në Qipro (13 aplikantë për 1 000 persona), e ndjekur nga Greqia dhe Austria (të dyja gjashtë aplikantë për 1 000 persona).

Mekanizmi i Solidaritetit

Një mekanizëm solidariteti në pakt synon të lehtësojë barrën mbi ato vende ku mbërrijnë shumë refugjatë – për shembull Italia, Greqia ose Spanja.

Plani është të rishpërndahen të paktën 30,000 refugjatë nga këto vende në shtetet e tjera të BE-së çdo vit.

Nëse vendet nuk duan të pranojnë refugjatë, ata duhet të ofrojnë mbështetje për vendet nën presion, për shembull në formën e pagesave prej 20 000 euro për migrant.

Në Slloveni, për shembull, kjo mund të nënkuptojë se vendi ka të ngjarë të marrë 126 persona ose të kontribuojë me 2,52 milionë euro në vit.

Vazhdon bashkëpunimi për migrimin me vendet joanëtare të BE-së

Paralelisht me reformat gjithëpërfshirëse, BE-ja po përpiqet të frenojë numrin e mbërritjeve duke arritur marrëveshje për migracionin me vendet e afërta të tranzitit dhe origjinës.

Në muajt e fundit BE-ja ka nënshkruar marrëveshje me Tunizinë, Mauritaninë dhe Egjiptin.

Shembuj të tjerë të prirjes evropiane drejt kontraktimit të politikave të migracionit janë modeli i Ruandës i Britanisë së Madhe, vend joanëtar i BE-së ose marrëveshja dypalëshe Itali-Shqipëri.

Përdorimi i migracionit ka nevojë të shpjegohet

Camille Le Coz, një eksperte nga Instituti i Politikave të Migracionit në Evropë, tha se kishte “shumë pyetje” se si mund të funksiononte ndonjë iniciativë e tillë e kontraktimit.

Sipas ligjit të BE-së, emigrantët mund të dërgohen vetëm në një vend jashtë bllokut ku mund të kishin aplikuar për azil, me kusht që të kenë një lidhje të mjaftueshme me atë vend.

Kjo aktualisht përjashton çdo program brenda BE-së të stilizuar në marrëveshjen e Britanisë së Madhe që synon dërgimin e të ardhurve nga Mbretëria e Bashkuar në Ruanda.

Le Coz tha se ende duhet të “sqarohet” se si do të funksionojnë propozimet për çdo marrëveshje të kontraktimit të BE-së, si dhe “me kë po punojnë autoritetet evropiane dhe cilat vende të treta ka të ngjarë të pranojnë”.

Henrik Emilsson, studiues i migracionit në Universitetin Malmö, gjithashtu e klasifikon idenë e trajtimit të procesit të azilit jashtë BE-së si “sllogane politike” dhe jo si diçka që mund të bëhet, të paktën në një afat të shkurtër.

Sipas tij, krijimi i qendrave të azilit jashtë BE-së mund të ketë nevojë edhe për një ndryshim traktati.

15 vende anëtare të BE-së kërkojnë rregulla më të ashpra

Pavarësisht marrëveshjes së re të nënshkruar, 15 vende të BE-së kanë kërkuar tashmë një shtrëngim të mëtejshëm të politikës së azilit të bllokut, në një letër të përbashkët drejtuar komisionit, për ta bërë më të lehtë transferimin e migrantëve pa dokumente në vendet jashtë BE-së, përfshirë edhe kur ata shpëtohen në det.

Të kryesuar nga Republika Çeke, Danimarka dhe Austria, nënshkruesit e tjerë përfshijnë Bullgarinë, Estoninë, Greqinë, Italinë, Qipron, Letoninë, Lituaninë, Maltën, Holandën, Poloninë, Rumaninë dhe Finlandën.

Paralelisht me reformat gjithëpërfshirëse, BE-ja po rrit marrëveshjet e saj me vendet e tranzitit dhe të origjinës që synojnë të frenojnë numrin e të ardhurve.

Në muajt e fundit, kjo ka parë marrëveshje të nënshkruara me Tunizinë, Mauritaninë dhe Egjiptin.

Shembuj të tjerë të prirjes drejt kontraktimit të politikave të migracionit në Evropë janë modeli britanik i Ruandës ose marrëveshja dypalëshe Itali-Shqipëri. Ajo përfshin dërgimin e emigrantëve të shpëtuar në ujërat italiane në Shqipëri, ndërkohë që kërkesat e tyre për azil janë duke u përpunuar.

Kuvendi i Shqipërisë miratoi në shkurt një projektligj për bashkëpunim më të ngushtë me Italinë në lidhje me migracionin./ atsh