Një raport i ri i publikuar nga UNFPA, Fondi i Kombeve të Bashkuara për Popullsinë, paralajmëron se pabarazitë e vazhdueshme në shoqëri pengojnë zhvillimin dhe, siç argumenton drejtoresha rajonale e UNFPA, Florence Bauer, e bëjnë më të vështirë menaxhimin e ndryshimeve demografike për vendet në Evropën Lindore.

Disa njerëz mendojnë se mënyra për të rregulluar nivelet e ulëta të lindjeve në Evropën Lindore është t’u bëhet presion grave që të kenë më shumë fëmijë. Qeveritë ofrojnë stimuj financiarë ose madje përpiqen të kufizojnë zgjedhjet e grave mbi trupin e tyre.

Por nuk ka asnjë provë që masa të tilla krijojnë një rritje të qëndrueshme të nivelit të lindjeve. Në vend të kësaj, kufizimi i të drejtave të grave rrezikon të ndryshojë progresin e bërë në dekada drejt barazisë gjinore dhe mund të ketë pasoja të rënda.

Jetë të dëmtuara: Kur zgjedhjet e grave kufizohen, mirëqenia e tyre zvogëlohet dhe potenciali i tyre mbytet. Shtatzënitë e padëshiruara mund të prishin arsimin dhe karrierën. Mungesa e autonomisë së trupit mund t’i mbyllë gratë në cikle varfërie dhe varësie, shpesh të shoqëruara me dhunë në familje. Kur gratë kanë kontroll mbi trupin e tyre dhe akses në kontracepsion, ato mund të planifikojnë familjet e tyre dhe të zgjedhin të kenë fëmijë në momentin e duhur të jetës së tyre.

Dëmi ekonomik: Vendet që përballen me rënien e popullsisë nuk mund të përballojnë të bllokojnë gjysmën e popullsisë së tyre. Për të ndërtuar ekonomi dhe shoqëri elastike, ata kanë nevojë për kontributin e plotë të të gjithë qytetarëve të tyre. Fuqizimi i grave dhe vajzave ka kuptim ekonomik: rrit produktivitetin, inovacionin dhe mirëqenien e përgjithshme.

Në vitin 1994, në Konferencën Ndërkombëtare për Popullsinë dhe Zhvillimin në Kajro, komuniteti ndërkombëtar bëri një angazhim historik për të mbrojtur të drejtat seksuale dhe riprodhuese të të gjithë njerëzve. Sot, tridhjetë vjet më vonë, raporti i UNFPAsë Gjendja e Popullsise se Botes tregon se është bërë shumë progres, por gjithashtu nxjerr në pah pabarazitë e thella që vazhdojnë ende.

Të dhënat janë të habitshme. Një në katër gra, në vendet ku kemi të dhëna, nuk kanë autonomi të trupit – të drejtë për të vendosur për kujdesin e tyre shëndetësor, kontracepsionin dhe nëse ose kur të bëjnë seks. Më shumë se dy në tre gra në Evropën Lindore dhe Juglindore kanë përjetuar një formë të dhunës me bazë gjinore, shpesh nga partneri ose dikush tjetër në familje. Miliona gra duan të përdorin kontraceptivë modernë, por nuk mund të kenë akses në furnizimet, informacionin dhe shërbimet e planifikimit familjar.

Diskriminimi është më i rëndë për gratë që tashmë përballen me disavantazhe të ndryshme, shpesh të mbivendosura. Në Shqipëri, për shembull, një studim i vitit 2017 zbuloi se 74 për qind e grave rome raportuan vështirësi serioze në aksesin e kujdesit shëndetësor, krahasuar me vetëm 35 për qind të grave shqiptare. Ndërsa aksesi në kujdesin shëndetësor u përmirësua gjatë dekadës së fundit për të dy grupet, përfitimet ishin shumë më të ngadalta për më të pafavorizuarit.

Këto pabarazi përfaqësojnë tragjedi individuale, por ato shkaktojnë edhe dëme më të gjera. Kur grave u mohohet kujdesi thelbësor shëndetësor, familjet dhe komunitetet e tyre vuajnë. Kur pengesat strukturore ose stigma sociale i pengojnë gratë të arrijnë potencialin e tyre, ekonomitë humbasin.

Vendet që përballen me ndryshime demografike kanë nevojë për politika të mirëmenduara që investojnë te gratë dhe vajzat. Kjo nënkupton sigurimin e aksesit universal në arsim, kujdes shëndetësor cilësor, mundësi ekonomike dhe mbrojtje kundër dhunës me bazë gjinore. Do të thotë gjithashtu respektim i të drejtës themelore të grave për të kontrolluar trupin e tyre dhe për të marrë vendime për jetën e tyre.

Rruga drejt shoqërive të shëndetshme dhe të begata nuk është përmes kontrollit të trupave të grave. Ajo qëndron në çmontimin e barrierave që i pengojnë gratë dhe vajzat të lulëzojnë – për hir të tyre dhe për mirëqenien e komuniteteve dhe kombeve të tyre.