Diplomati amerikan në pension Thomas Countryman ka deklaruar se “zgjedhjet dhe fushata që i paraprinë e distancuan më tej Serbinë nga anëtarësimi në Bashkimin Evropian, gjë që është për të ardhur keq,”.

“Serbia duhet të bëjë ndryshime thelbësore në ligjin zgjedhor – jo të kultivojë demokracinë në stilin e Vladimir Putin apo Viktor Orban.” Të kemi një demokraci të vërtetë dhe jo një autokraci që kërkon legjitimitet në zgjedhje të reja, të zhvilluara me kujdes, të cilat mbahen vit pas viti”, thotë diplomati që nga viti 2010 deri në vitin 2011 ka mbajtur postin e Zëvendës Ndihmës Sekretarit të Shtetit për Çështjet Evropiane. në Departamentin e Shtetit.përgjegjës për Ballkanin.

Sipas rezultateve paraprake, Partia Progresive Serbe (SNS) në pushtet fitoi rreth 47 për qind të votave në zgjedhjet parlamentare në Serbi. Koalicioni opozitar “Serbia kundër dhunës” ka marrë 23 për qind të votave të votuesve të regjistruar. Në parlament hynë edhe tre lista të tjera, si dhe përfaqësues të minoriteteve. Progresistët gjithashtu fituan shumicën e votave në Vojvodinë, ndërsa është ende e pasigurt nëse kjo parti do të ruajë pushtetin në kryeqytetin Beograd.

Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim Evropian (OSBE), misioni i së cilës vëzhgoi procesin zgjedhor në Serbi, njoftoi se ai u karakterizua nga parregullsi, keqpërdorime të fondeve publike, dominim mediatik i presidentit të vendit, Aleksandar Vuçiq, një fushatë negative dhe përhapje e frikë.

“Parregullsitë specifike gjatë ditës së zgjedhjeve duhet të dokumentohen mirë. “Unë nuk kam shumë shpresë se aparati shtetëror, i cili kontrollohet nga zoti Vuçiq dhe partia e tij, do t’i marrë seriozisht parregullsitë zgjedhore – pa marrë parasysh sa mirë janë të dokumentuara,” vuri në dukje Countryman.

“Kjo duhet të jetë kërkesë e vazhdueshme e të gjithë qytetarëve të Serbisë”, pohon diplomati amerikan në pension.

Parregullsi u vunë në dukje edhe nga organizatat joqeveritare monitoruese – si CRTA. Përfaqësuesit e saj paralajmëruan se pesë për qind e vendvotimeve për zgjedhjet parlamentare dhe nëntë për qind e vendvotimeve për zgjedhjet e Beogradit kishin parregullsi që rrezikonin drejtpërdrejt rezultatet e zgjedhjeve.

Andrew Hyde, një ekspert në Qendrën Stimson – një grup kërkimor joqeveritar amerikan, thotë për Zërin e Amerikës se këto janë akuza serioze.

“Kam qenë anëtar i misioneve të vëzhgimit të zgjedhjeve në vende të tjera. Unë e di se çfarë duhet për të kuptuar mashtrimet dhe parregullsitë e mundshme zgjedhore. Këto janë akuza të rënda. Fatkeqësisht, është bërë standard, madje edhe në Shtetet e Bashkuara. Unë mendoj se duhet të kontrollohet në detaje. Kjo është shqetësuese. Akuzat mund të bëhen për një sërë arsyesh. Nuk e di nëse kjo po dëmton besimin në rezultatet e zgjedhjeve në këtë moment, por është diçka që duhet monitoruar me kujdes”, tha Hyde për Zërin e Amerikës.

Ai beson se kjo çështje mund të bëhet një faktor i rëndësishëm në periudhën paszgjedhore në Serbi.

“Në rast të vendosjes së një konsensusi më të gjerë të bashkësisë ndërkombëtare dhe partive politike për korrektësinë e procesit zgjedhor në Serbi. Nga ana tjetër, mund të konkludohet se fituesi ka festuar me një diferencë të madhe. Parregullsitë mund të ndikojnë pa dyshim në performancën individuale të pjesëmarrësve në zgjedhje. Megjithatë, nuk mund të them se sa ndikim do të kishte në rezultatet e përgjithshme të votimit”, thotë një ekspert nga qendra joqeveritare Stimson.

Serbia është kandidate për anëtarësim në Bashkimin Evropian me performancë të ndryshueshme në negociatat, të cilat do të shënojnë dhjetëvjetorin e tyre në vitin 2024. Objektivi janë kritikat nga partnerët evropianë dhe pjesë të komunitetit ndërkombëtar për shkak të ngadalësimit të proceseve reformuese, kryesisht në fushën e sundimit të ligjit, si dhe mosrespektimit të politikës ndëshkuese ndaj Rusisë për shkak të pushtimit. të Ukrainës.

As progresi i ngadalshëm në dialogun për normalizimin e marrëdhënieve me Kosovën – i cili konsiderohet faktor i rëndësishëm për përparimin e të dyja palëve – nuk po i ndihmon as asaj.

“Presidenti me një mandat kaq të fortë dhe shumicë parlamentare duhet të ndërmarrë hapa vendimtarë drejt këtyre synimeve. Për Serbinë, anëtarësimi në Union dhe zgjidhja e mosmarrëveshjeve me Kosovën janë parësore. Presidenti Vuçiq deri më tani nuk ka ndërmarrë hapa vendimtarë kur ka në dispozicion pushtetin sovran. Nuk pres që ta bëjnë as tani”, tha tutje Countryman.

Ai siguron se status quo-ja aktuale i përshtatet presidentit të Serbisë, i cili ishte bartës i listës së Partisë Progresive Serbe edhe pse zgjedhjet nuk kishin të bënin me funksionin e kreut të shtetit.

“Kjo i mundëson atij të kontrollojë politikën dhe ekonominë e Serbisë. Çdo progres në raport me Bashkimin Evropian apo Kosovën do ta minonte këtë lloj kontrolli”, thotë bashkëbiseduesi i Zërit të Amerikës.

Zhvillimi i fundit, i cili shërbeu si një përparim, ishte Marrëveshja e Ohrit dhe Aneksi i Zbatimit për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë – të cilat të dyja palët e arritën në gjysmën e parë të vitit 2023. Që atëherë, ka pasur raunde të pasuksesshme të dialogut nën patronazhin e Bashkimit Evropian – i cili është lënë në hije seriozisht nga një sulm i armatosur i një grupi serbësh ndaj policëve të Kosovës në fshatin Banjska në veri të Kosovës.

“Më duket se çështja e Kosovës nuk ka qenë temë e rëndësishme në fushatën e zgjedhjeve të fundit. Duket se qytetarët në mbarë vendin nuk janë motivuar nga kjo. Dhe besoj se epilogu i zgjedhjeve nuk do të sjellë ndryshime të mëdha në qëndrimin e Serbisë, se politikanët nuk do të bëjnë një kthesë të rëndësishme në këtë drejtim”, shpjegon Andrew Hyde nga qendra joqeveritare amerikane Stimson.

“Beogradi ka vend për të manovruar,” vëren ish-zyrtari i administratës amerikane Thomas Countryman – duke vënë në dukje se i takon presidentit Aleksandar Vuçiç ta zbatojë atë.

“Nëse ai mendon se një zgjedhje tjetër ka zgjeruar aftësinë e tij për të injoruar kërkesat e Bashkimit Evropian – atëherë ai gabon”.

Në samitin e fundit të vendeve anëtare të Bashkimit Evropian, Këshilli Evropian kërkoi që Marrëveshja e Ohrit dhe aneksi i saj të bëhen pjesë e kapitullit 35 të negociatave me Serbinë.

Komisioni Evropian duhet të propozojë një ndryshim në kornizën negociuese për Serbinë deri në fund të janarit 2024.

Në nenin e katërt të Marrëveshjes për rrugën drejt normalizimit thuhet se Serbia nuk do ta kundërshtojë anëtarësimin e Kosovës në asnjë organizatë ndërkombëtare.

Presidenti i Serbisë nuk e ka nënshkruar marrëveshjen. Bashkimi Evropian, ndërmjetësues në dialogun ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, dhe SHBA-të që po e ndihmojnë procesin, besojnë se dokumenti është i vlefshëm pa nënshkrim.