Në panelin e tretë të Samitit të Paqes dhe Demokracisë në Kosovë, me temën “Pjesëmarrja e OJQ-ve në Arkitekturën e Ndërtimit të Paqes të OKB-së – Dialogu Nënrajonal i Ballkanit Perëndimor për Ndërtimin e Paqes”, u diskutua rëndësia e rritjes së rolit të shoqërisë civile në proceset globale të paqendërtimit, si dhe nevoja për qasje nga poshtë-lart dhe financim të depolitizuar, raporton Ekonomia Online.

Sesioni, i organizuar në partneritet me CMI – Fondacionin e Paqes Martti Ahtisaari, u vlerësua si një hap drejt krijimit të kornizës për Dialogun Nënrajonal me OKB-në, që pritet të konkretizohet në takimin e ditës pasuese.

Gjatë debatit u theksua se dialogu ndërmjet OJQ-ve të Ballkanit Perëndimor dhe OKB-së është thelbësor për të rritur ndikimin praktik në terren dhe për të adresuar mungesat strukturore në arkitekturën e paqes.

Koordinatori i Zhvillimit të Kombeve të Bashkuara në Kosovë, Stephen O’Malley, tha se paqja duhet krijuar në mënyrë të qëllimshme dhe gjithëpërfshirëse.

“Paqja nuk ndodh vetvetiu, është shumë e lehtë që ndarja të përhapet, mosbesimi – ose prishja e besimit – të ndodhë pothuajse brenda natës mes palëve të ndryshme. Kjo tregon nevojën për ta ndërtuar paqen në mënyrë të qëllimshme dhe gjithëpërfshirëse, dhe kjo është diçka që ju të gjithë e dini”, tha ai.

Ai theksoi se dialogu i këtij paneli është pjesë e një nisme më të gjerë për të afruar shoqërinë civile me proceset e OKB-së.

“Ky dialog është vërtet pjesë e një përpjekjeje më të gjerë për ta vendosur shoqërinë civile më në qendër të arkitekturës së OKB-së për ndërtimin e paqes… Është e pabesueshme të mendosh se pakti për të ardhmen u miratua vetëm një vit më parë, dhe megjithatë në njëfarë mënyre duket si një dokument nga një kohë tjetër. Por aty ka disa elemente shumë të rëndësishme… kjo nuk e zbeh vlerën reale të dokumentit dhe gjërat shumë të arsyeshme që gjenden aty”, tha ai.

O’Malley foli gjithashtu për rishikimin global të arkitekturës së paqes dhe sfidat praktike të financimit.

“Paqja është e qëndrueshme vetëm atëherë kur kemi këtë pjesëmarrje të gjerë, vetëm kur forcohet besimi përmes një qasjeje nga poshtë-lart, dhe kur udhëheqja vendore ka mundësinë dhe hapësirën për të ecur përpara”, tha ai.

Shefi i hulumtimeve në Qendrën Kosovare për Studime të Sigurisë, Ramadan Ilazi, tha se dialogu i OKB-së me OJQ-të ka qenë i rëndësishëm dhe se përfshirja në diskutimet e fundit ka nxjerrë në pah tri mesazhe kyçe.

“Mesazhi kryesor ishte se parandalimi fillon në nivel lokal, ose nuk fillon fare duhet të kemi një nismë që vërtet zotërohet në nivel lokal”, tha ai.

Ai kritikoi sistemin aktual të financimit:.

“Financojeni paqen ashtu siç financohen nevojat reale, dhe çburokratizoni financimin shpesh janë shumë të burokratizuara, ose të paarritshme për kontekste të caktuara dhe ndërmjetësit përfitojnë pjesën më të madhe të fondeve. Shoqëria civile nuk duhet trajtuar si mysafire në arkitekturën e ndërtimit të paqes… aktualisht shoqëria civile po siguron të vetmen platformë ku takohen aktorë të nivelit të parë diplomatik”, tha ai.

Drejtoresha e programit në Qendrën për Kërkime pas Konfliktit, Tatjana Milovanović, foli nga perspektiva praktike dhe kujtoi fillimet e bashkëpunimit me OKB-në pas konflikteve në rajon.

“Zyra e OKB-së nuk kishte asnjë ide se si të hynte në një vend që ishte ende shumë i tensionuar nga konflikti dhe genocidi… fatmirësisht, ata zgjodhën një rrugë të punës me organizatat kundër genocidit”, tha ajo.

“Të mbijetuar nga të gjitha grupet etnike… kishte diskutime shumë të ashpra, por edhe media jashtëzakonisht të dobishme. Fillimi i krijimit të këtyre mjeteve mes vetes dhe forcës… dhe të jenë në gjendje të transformojnë vuajtjet e tyre dhe nevojat e tyre, drejtpërdrejt në arkitekturën e OKB-së”, tha ajo.

Drejtori i programit në Qendrën e Avokatisë për Kulturë Demokratike, Aleksandar Rapajić, tha se përpjekjet e shoqërisë civile shpesh sabotojnë nga dinamika politike.

“Kemi punuar shumë, por kur politikanët dalin në skenë… pas disa hapave të mirë që kemi bërë përpara, fatkeqësisht kemi bërë dy apo tre hapa prapa. Kjo ka ndodhur përgjatë historisë në Kosovë. Ishim afër krijimit të këtij komisioni… do të ishte një hap i madh përpara. Por me qeverinë aktuale, gjithçka nga kjo nismë u ndal”, tha ai.

Rapajić shtoi se prioritetet janë zhvendosur.

“Të gjitha përpjekjet që po bëhen aktualisht nga qeveria po bëhen për të përgatitur një votë kundër Krimesë nuk them që nuk duhet bërë, por jo i gjithë angazhimi dhe i gjithë buxheti duhet të shkojë në këtë drejtim”, tha ai.